سیدمحمود دعایی نماد انقلابی‌گری توام با سعه‌صدر بود/ دعایی شدن کار آسانی نیست/ دعایی نشان داد می‌توان از حواریون امام و رهبری بود و جذب حداکثری هم داشت

به گزارش خبرنگار ایلنا، مراسم پاسداشت مرحوم «سیدمحمود دعایی» شامگاه چهارشنبه هجدهم خرداد در اتاقی در کلاب هاوس با عنوان «دعایی برای همه» و با حضور چهره‌های سیاسی و دانشگاهی و رسانه‌ای برگزار شد.

سیدمحمود دعایی نماد انقلابی‌گری توام با سعه‌صدر بود

«علی ربیعی» در این نشست آنلاین درباره ویژگی‌ها و خصوصیات رفتاری سیدمحمود دعایی گفت: این روزها بیش از هر دوره دیگری به گفتگو درباره حقیقت انقلاب و منش‌هایی که در آن بود و متاسفانه از دو جهت دارد به پس پرده می‌رود، نیاز داریم.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه «تفکر اصیل انقلابی ما را در منش و رفتار دعایی می‌توان مشاهده کرد.» خاطرنشان کرد: منش و اعتقاد آقای دعایی این بود که هیچ کس از قطار انقلاب نباید پیاده شود. عطوفت و مهربانی سیاسی منش او بود؛ نه تنها با هم اندیشان، بلکه با غیر هم اندیشان. قرار گرفتن زیر چتری بزرگ، آن چیزی است که از او به یادگار داریم.

ربیعی با اشاره به اینکه «عده‌ای سعه صدر را مقابل روحیه انقلابی قرار می‌دهند.» گفت: آقای دعایی اندیشه ناب رهبران ما در انقلابی‌گری توام با سعه صدر بود.

وزیر اسبق کار با اشاره به عنوان این نشست آنلاین به نام «دعایی برای همه» خواستار توسعه منش او برای همه شد و یادآور شد: تبیین منش او امروز بیش از هر دوره دیگری مورد نیاز است. نسل جدید کنش‌هایی در سال‌های اخیر از برخی چهره‌ها دیدند که تصویر انقلابی‌گری را مخدوش کرد؛ امیدوارم این اتاق بتواند به بازنمایی منش انقلاب اسلامی با نماد و چهره دعایی بپردازد و آن را مشاهده و ثبت کند. خیلی‌ها سعی کردند چهره انقلابی‌گری و انقلاب را مخدوش کنند، اما دعایی دلیل و بهانه‌ای است بر اینکه آبروداری، حرمت نگه داشتن، افشا نکردن و دلجویی گفتمان رایج انقلابیون اول بوده و با بررسی منش دعایی می‌توانیم این گفتمان را مرور کنیم.

ربیعی با تاکید بر اینکه برای زنده نگاه داشتن منش دعایی باید نهادی را پایه‌ریزی و کارهایی را ثبت کرد تا این سیره رو به جلو برود، گفت: امروز نظام نیست که در بن بست قرار گرفته، بلکه برخی مشی‌ها هستند که به بن بست رفته‌اند و با مرور مشی دعایی می‌توانیم بگوییم این مشی انقلابی چه بوده است.

او در پایان با اشاره به حکمی که مقام معظم رهبری برای انتخاب «سید عباس صالحی» به عنوان مدیرمسئول روزنامه اطلاعات و جانشینی مرحوم دعایی دادند، برای موفقیت صالحی در ادامه روش دعایی اظهار امیدواری کرد.

روح بلند و وسعت نظر دعایی باعث شد در هیچ جناح و گروهی نگنجد

در ادامه این نشست، «علی‌اکبر ناطق نوری» در پیامی صوتی خطاب به این اتاق «ارتحال غم بار دوست عزیز و مبارز خستگی ناپذیر مرحوم دعایی» را تسلیت گفت و خاطرنشان کرد: کاش شرایط جسمی به من اجازه می‌داد تا دین خود را در یک سخنرانی به این دوست بزرگوار ادا می‌کردم. انصافا مرحوم دعایی نمونه یک انسان خودساخته، یک مسلمان به معنای واقعی کلمه و یک شیعه به تمام معنا بود.

ناطق نوری ادامه داد: او یک روحانی متواضع، خوش اخلاق، ساده زیست، خوش‌بین به انسان‌ها، رئوف و مهربان بود. اگرچه دارای اندیشه و بینش خاص بود و نسبت به مسائل نظر خود را داشت لکن انقدر روح بلند و وسعت نظر داشت که در جناح و گروه نمی‌گنجید. من همیشه در قالب شوخی به آن مرحوم می‌گفتم که «آقای دعایی؛ اگر روز قیامت شما و مرحوم آیت‌الله انواری را مامور بهشت و جهنم کنند به خاطر خوش نفسی و نگاه مهربانانه‌تان به انسان‌ها، هیچ‌کس را به جهنم نمی‌فرستید.»

دعایی محور تعادلی بود و اعتماد رانده‌شدگان و بی‌صدایان را جلب کرد

«هادی خانیکی» رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات سخنران بعدی این نشست آنلاین بود که بعد از چهارده روز بستری، ساعتی پیش از بیمارستان مرخص شده بود.

خانیکی با اشاره به ویژگی‌های منحصر به فرد مرحوم دعایی گفت: او به راستی تجسد انسان در دوران ما بود. بالاترین ویژگی‌اش این بود که از میدان‌های بسیاری در انقلاب گذشته بود. ویژگی ارتباطی او بود که توانست هم محور تعادلی باشد و هم اعتماد بسیاری از رانده شدگان و کسانی را که صدایشان شنیده نمی‌شد جلب کند.

این استاد دانشگاه با ذکر خاطراتی از سیدمحمود دعایی گفت: در زمانی که من مسئولیتی در وزارت علوم داشتم روزی منشی به من گفت آقایی با شما کار دارد؛ آمدم بیرون و دیدم آقای دعایی نشسته و من شرمنده شدم. ایشان گفت من شنیده‌ام دکتر محمدامین ریاحی که از سرآمدان ادب فارسی بود، حال خوشی ندارد و به خاطر بیماری دارد کتاب‌هایش را می‌فروشد؛ با آقای خاتمی صحبت کردم برویم پیش دکتر معین و کاری برای ایشان بکنیم.

خانیکی تصریح کرد: این از ویژگی‌های ایشان بود که کاری را با تلفن و سفارش انجام نمی‌داد و خودش دنبالش می‌افتاد. هر وقت مطبوعات می‌خواست به ستونی متکی شود، دعایی آن ستون بود. او بدون اینکه از دنیاهای متوالی که در آن زیسته بود فاصله بگیرد، منش اخلاقی و جذاب خود را ادامه داد که می‌توان این منش را از او آموخت.

دعایی شدن کار آسانی نیست

«سیدعطاالله مهاجرانی» هم در ادامه با اشاره به اینکه «من افتخار همکاری با مرحوم دعایی را در مجلس اول و روزنامه اطلاعات داشتم.» گفت: در صحبت‌های خود به این پرسش می‌خواهم جواب بدهم که آقای دعایی، چگونه آقای دعایی شد؟ کسی مثل او نبود. بر اساس چهل سالی که ایشان را می‌شناختم باید بگویم به نظرم دعایی شدن کار آسانی نیست.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دوره اصلاحات، ادامه داد: وقتی خبری را می‌شنویم که کسی در قله اورست است شادمان می‌شویم که به قله رسیده و از آن نقطه همه افق‌ها را می‌نگرد. اما قله رفتن کار آسانی نیست و باید دره به دره و صخره به صخره را طی کرد. این راه را آقای دعایی هم طی کرد. ایشان پا بر سر قدرت و ثروت و دنیا گذاشت. تواضع ایشان مصنوعی نبود؛ بلکه حقیقتی بود که در زندگی ایشان نسبت به همه وجود داشت. کسی که 24 سال تمام نماینده مجلس بود اما حتی یک ریال از آن حقوق نگرفت، از خودروی مجلس استفاده نکرد و طبقه بالای خانه‌اش را بدون گرفتن اجاره در اختیار جانبازی قرار داد. یعنی از حداقل مشروع و قانونی هم برای خود کمتر برداشت.

مهاجرانی یادآور شد: با طی این مسیر بود که آقای دعایی انسانی تراز و معیار شد. آقای دعایی معیاری شد برای انسان بودن و نموداری شد برای اینکه اسلام و مسلمانی جذابیت دارد. حقیقتا «حجت‌الاسلام والمسلمین» بود.

تندیس اخلاق حسنه، تواضع، صفا، وفا و صداقت

در ادامه نشست فایل صوتی «آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد» خطاب به این نشست آنلاین با این مضمون پخش شد: «مرگ، گوهرشناسی است که در حالی‌که در دست او گوهرهای مختلفی قرار گرفته، از میان آن‌ها بهترین را انتخاب می‌کند. ماتم جان‌سوز رحلت سید بزرگوار، سلاله رسول‌الله، تندیس اخلاق حسنه، تواضع، صفا، وفا و صداقت، مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید محمود دعایی ارباب فضیلت و فرهنگ را داغ‌دار کرد.»

دعایی معرف یک فرد انقلابی از مبارزه تا پیروزی انقلاب و از پیروزی تا امروز است

سردار «حسین علایی» هم در این نشست گفت: یکی از مسائلی که در جامعه امروز ایران مطرح است این است که انقلابی کیست؟ و چگونه می‌توان انقلابی باقی ماند؟ برداشت‌ها نسبت به این مساله متناقض است و علاقه‌مندان دنبال اسوه و الگویی هستند که هم انقلابی بوده و هم طرف‌دار امام خمینی بوده و هم برای انقلاب اسلامی زجر کشیده، تلاش کرده، زندان رفته و هم بعد از پیروزی انقلاب در مسئولیت‌های مختلف قرار گرفته و در نهایت عمرش را با انقلابی بودن به پایان رسانده. نمونه این صفات، مرحوم دعایی است که معرف یک فرد انقلابی در تمام دوره‌ها از مبارزه تا پیروزی و از پیروزی تا الان بود.

علایی ادامه داد: اگر رفتار آقای دعائی را در دوره‌های مختلف به ویژه 15 سال اخیر مطالعه کنیم، می‌بینیم ایشان یکی از کسانی است که می‌تواند به عنوان اسوه معرفی شود و معیاری برای کسانی باشد که می‌خواهند انقلابی باشند. ایشان سعی می‌کرد تمام ویژگی‌هایی را که انسان مسلمان باید داشته باشد به اجرا دربیارود و در رفتار و خلقیات این مساله را در صدر توجه خود قرار داده بود.

او با بیان اینکه «یکی از مسائلی که خداوند در قرآن برای پیامبران به عنوان اصل مهم مطرح می‌کند شرح صدر است. در بین افراد انقلابی کمتر کسی را دیدم که مثل ایشان دارای شرح صدر باشد.» گفت: آقای دعایی هم دل‌داده امام خمینی بود و هم مقلد و تابع او بود و هم نسبت به ایشان بسیار حساس بود. سال گذشته بعد از اینکه بحث‌هایی مطرح شد که برخی می‌گفتند رفتار امام در اوایل انقلاب با صدام باعث شروع جنگ شد، خیلی‌ها هم به زمان سفارت آقای دعایی در عراق اشاره می‌کردند، آقای دعایی گفت چیزی که از قول من نقل می‌کنند واقعیت نیست. واقعیت را یکبار در جمع یزدی‌ها بیان کرده بود و می‌گفت از دکتر مهاجرانی درخواست کردم درباره این موضوع کتابی بنویسد که نقد تحریف امام توسط ایشان نوشته و با همت آقای دعایی منتشر شد.

علایی با اشاره به این نکته که «ایشان درباره افراد بر اساس فهم و برداشت خود عمل می‌کرد نه آنچه که در فضای عمومی درباره افراد ناگهانی بیان می‌شد.» یادآور شد: برخی نسبت به روزنامه اطلاعات و موثر نبودنش نقد دارند؛ اما در اطلاعاتی که ایشان منتشر می‌کرد تلاش می‌شد به گونه‌ای عمل کند که روزنامه به بقای خود ادامه دهد اما هیچ‌کس نگران حرف‌هایی که این روزنامه ممکن است بزند، نباشد. نکته دیگر اینکه روزنامه اطلاعات محلی برای طرح اندیشه‌هایی بود که نیاز به مطالب مفصل داشت.

دعایی نشان داد می‌توان از حواریون امام و رهبری بود و جذب حداکثری هم داشت

«محمدجواد ظریف» وزیر پیشین امور خارجه کشورمان هم در این نشست در وصف ویژگی‌های سیدمحمود دعایی گفت: جناب آقای دعایی؛ این بزرگ‌مرد، خیلی چیزها بود اما بیش از همه انسان بود. نماد اخلاق و انسانیت بود. این انسانیت و شخصیتی که باعث شده امروز همه به او با این علاقه نگاه کنند را از بندگی خدا و خدمت به مردم داشت.

او ادامه داد: آقای دعایی در برابر همه کوچکی می‌کرد و هیچ‌گاه اجازه نداد کسی از هم‌نشینی ایشان ناراحت شود. همیشه یار مظلومان و کسانی بود که کنار گذاشته شده بودند. همه کارمندان و کارگران و مستخدمان موسسه اطلاعات عاشق دعایی بودند چون دعایی عاشق آن‌ها بود و به آن‌ها عشق می‌ورزید و برایشان احترام قائل بود.

ظریف با تاکید بر اینکه باید پیشنهاد علی ربیعی را مبنی بر اینکه «این انسانیت را جشن بگیریم.» سرلوحه کار قرار دهیم، گفت: دعایی نشان داد که می‌شود انقلابی بود و از حواریون امام و رهبری بود و جذب حداکثری هم داشت.

ادبیات دعایی، جز محبت و دوستی و همراهی نبود

«معصومه ابتکار» هم در ادامه سیدمحمود دعایی را مصداق انسانی خواند که طبق گفته امام صادق ویژگی‌هایی دارند که مشخص است از اهل بهشت هستند و یادآور شد: سیدمحمود دعایی روی گشاده داشت و هیچ وقت ایشان را با اخم و عصبانیت به یاد ندارید. زبان نرم داشت و ادبیاتش جز محبت و همراهی و دوستی نبود. هرگز اهل تفرقه و جدایی و رنجاندن کسی و دروغ و تهمت نبود. فردی انقلابی بود که به شدت بر زبانش مسلط بود. دل بزرگ و مهربان ایشان و شرح صدری که داشت باعث می‌شد حقوق همه را پاس بدارد. ایشان برای زنان ارزشی مصنوعی قائل نبود بلکه احترام و کرامت نسبت به زن را در عمل نشان می‌داد.

«علی جنتی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم هم در سخنانی، مشخصات فردی سیدمحمود دعایی را شامل سلامت نفس، صفای باطن ایشان و تواضع و فروتنی فوق‌العاده و ... توصیف کرد.

در ادامه احمد محیط طباطبایی، مهدی فرقانی، رضا امیرخانی، جمیله کدیور، حسین انتظامی، محمدعلی ابطحی، محمد مهاجری، محمدجواد آذری جهرمی، رضا صالحی‌امیری، ناصر نقویان، علیرضا نامورحقیقی، ماشالله شمس‌الواعظین و دیگران به شرح ویژگی‌ها و صفات اخلاقی سیدمحمود دعایی پرداختند.