مهدی صباغ‌زاده پاسخ می‌دهد: سازمان سینمایی به کجا می‌رود؟ (۱)
نهادها و افراد ظاهرا دلسوز رئیس سازمان سینمایی را تحت فشار قرار ندهند/ مشکل مخاطب سینما با اقتصاد حل می‌شود
مهدی صباغ‌زاده بر خلاف برخی سینماگران که معتقدند است سازمان سینمایی هیچ تعاملی با اهالی فرهنگ و هنر ندارد، تأکید کرد: محمد خزاعی از خانواده سینما است و معضلات آن را می‌شناسد و نگاه دغدغه‌مندی دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «بر هیچکس پوشیده نیست که سینما امروز درگیر حواشی و مسائل بسیاری است که این اتفاقات نگرانی قشر عظیمی از سینماگران را به همراه داشته است و البته برخی سینماگران بر این عقیده‌اند که باید برای بهبود شرایط و اتفاقات بهتر به ریاست جدید سازمان که نزدیک به یک سال از ریاستش بر سازمان سینمایی می‌گذرد، مهلت داد. به هر حال لازم است در این مدت که سینمای ایران همواره در تلاطم اتفاقات مختلف بوده است، نگاهی تحلیلی به عملکرد مدیریت سینما داشته باشیم و نقاط ضعف و قدرت آن را مورد ارزیابی قرار دهیم. به همین بهانه با چند تن از دست‌اندرکاران سینمای ایران گفتگو کرده‌ایم.»
مهدی صباغ‌زاده (کارگردان و تهیه‌کننده سینما) پاشنه‌ی آشیل مدیریت کنونی را عدم تعامل برخی نهادها با مدیران قانونی سینمای کشور می‌داند.
متن گفتگوی ایلنا با این کارگران و تهیه‌کننده را در ادامه می‌خوانید:
حال که حدود یک سال از حضور محمد خزاعی در پست ریاست سازمان سینمایی می‌گذرد، شما عملکرد وی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
البته هنوز زمان زیادی از حضور محمد خزاعی در سمت رئیس سازمان سینمایی نمی‌گذرد، او برای حل مشکلات متعددی که در سینمای ایران وجود دارد هنوز به زمان بیشتری نیاز دارد و به شخصه می‌دانم که خزاعی در تلاش است تا بسیاری از مشکلات را برطرف کند و حتی قدمی در بازتر شدن فضا بردارد اما متأسفانه فضای سینمای ایران بسته‌تر شده و می‌بینیم که فیلمنامه‌ها و تولیدات سینمایی با مشکلات ممیزی بسیاری مواجه می‌شوند.
آیا به اعتقاد شما فضای بسته‌ای در سینمای ایران ایجاد شده که رئیس سازمان سینمایی نقشی در آن ندارد؟
باید گفت که متأسفانه هر نهاد فرهنگی و غیر فرهنگی سعی دارد در مسائل سینما دخالت کند و می‌بینیم که این نهادها فشارهای خود را بر سینما بیشتر کرده‌اند و مدام درباره مسائل مختلف نظر می‌دهند. البته جریانات مختلف کشور درگیر این وضعیت است و تنها مربوط به سازمان سینمایی نمی‌شود. فشارهای وارد شده از نهادها مختلف به وزیر ارشاد، باعث می‌شود که او انتظاراتش از معاون سینمایی مدام تغییر کند و پس از آن معاون سینمایی هم مدام باید سیاست‌های متفاوتی در پیش بگیرد. البته محمد خزاعی پیش از اینکه رئیس سازمان سینمایی شود، تهیه‌کننده بوده، پس شناخت کافی از سینما دارد و به عقیده من، او می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند اما برخی کارشکنی‌ها اجازه نمی‌دهد و او هم مجبور است برخی سیاست‌ها را بپذیرد و تا جایی که امکان دارد برای مقابله با برخی سیاست‌ها تلاش کند.
اما بسیاری بر این عقیده‌اند که با وجود دولتی که همگرا با بدنه‌ی خود در سه قوای اجرایی و سیاست‌گذار و ناظر بر قانون است، دیگر شاهد فشارهای نامتعارف نخواهیم بود.
متأسفانه در بین برخی افراد که دانش لازم سینمایی و فرهنگی را ندارند ترس و واهمه‌ای وجود دارد که معتقدند؛ ممکن است با یک فیلم، اتفاقات وحشتناکی در کشور رخ دهد درحالیکه سینما اصلاً چنین قدرتی ندارد و بارها دیده‌ایم فیلمی سینمایی که مدت‌ها توقیف بوده‌اند، پس از آنکه به اکران رسیده‌اند، هیچ مشکلی در کشور ایجاد نکرده‌اند و هیچ خطری ازسوی آنها نه جامعه و نظام را تهدید نکرده است. اگر افرادی که چنین دیدگاهی دارند، به تجربیات گذشته رجوع کنند، به اشتباه خود پی می‌برند. اما در این میان؛ دلیل اینکه این فشارها بر خلاف پیش‌بینی‌های صورت گرفته بیشتر شده است را نمی‌دانم. گرچه نمی‌توان این فشارها را انکار کرد، اما باوجود این نگاه و تفکر هیچ اتفاق مثبتی رخ نمی‌دهد و تنها شرایط در جهت بدتر شدن پیش می‌رود.
از نظر شما تا امروز رئیس سازمان سینمایی در برابر دخالت این نهادها چه واکنشی از خود نشان داده است؟
طبعا شرایط آنقدر شفاف نیست که بتوانیم اظهارنظر دقیقی داشته باشیم به همین دلیل پیش‌بینی درستی هم نمی‌توان از شرایط موجود و حتی آینده‌ی آن داشت. اما با شناختی که از محمد خزاعی دارم، بر این عقیده‌ام که او واقعاً دلسوز سینما است و دغدغه‌های زیادی در این زمینه دارد خب البته ممکن است قدرت کافی برای مقابله با برخی اظهارنظرها را نداشته باشد و در بسیاری موارد مجبور به پذیرش برخی شرایط شود.
فراموش نشود که نباید و نمی‌توان همه مسائل و مشکلات را نشأت گرفته از فشارهای بیرونی دانست. به عنوان مثال می‌توان به نگاه سازمان سینمایی نسبت به حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی اشاره کرد. اینکه امروز حضور فیلم‌های ایرانی تا این حد حاشیه‌ساز شده تا حدی ناشی از نگاه مدیران سازمان سینمایی است. طبعا فیلم‌ها برای حضور در جشنواره‌های خارجی بهتر است مجوز لازم را دریافت کنند. وقتی فیلمی که از سازمان سینمایی مجوز دریافت کرده، به یک رویداد خارجی رفت، حتی اگر با اظهارنظرهای مختلف مواجه شود که منجر به جوسازی علیه آن اثر و سیاست‌های سازمان سینمایی شود، سازمان همچنان باید از آن حمایت کند ولو آنکه با فشار نهادهای مختلف مواجه شود. در چنین شرایطی اگر سازمان سینمایی از زیر بار مسئولیت خود شانه خالی کرد، صاحبان اثر می‌توانند با طی مراحل قانونی وظایف سازمان را یادآور شوند و موضوع را پیگیری قانونی کنند.
شما معتقدید محمد خزاعی نگاه سازنده‌ای به مسائل مختلف سینما دارد اما سازمان سینمایی هنوز استقلال و قدرت کافی برای نظارت بر سینما را ندارد؟
همانطور که گفتم محمد خزاعی فردی دغدغه‌مند با شناخت کافی از سینما و معضلات آن است ولی برخی دخالت‌ها با نگاه محدودکننده واقعاً آسیب‌زننده است. این وضعیت تنها مربوط به سینما نمی‌شود، در همه زمینه‌ها ما شاهد چنین روندی هستیم و به نظر می‌رسد شناختی از وضعیت جامعه در دست نیست و برخی با تصورات خودشان انتظار دارند سیاست‌ها به شکل دیگری اجرایی شوند. با این حال همه می‌دانیم که سینماگران هیچ‌گاه اقدامی علیه کشورمان نداشته‌اند. طبعا گروهی از افراد و نهادها که اقدامات و تصمیمات سازمان را نمی‌پسندند، می‌توانند با گفتگو در جهت حل معضلات قدم بردارند که البته متاسفانه تا امروز اینگونه نبوده و به جای بحث، تعامل، به اعمال فشار روی آورده‌اند.
یکی از مباحثی که سال‌هاست در حوزه مدیریت سینمای ایران وجود دارد، صیانت سازمان سینمایی از مجوزهایی است که صادر می‌کند. آیا سازمان سینمایی در این دوره توانسته این مطالبه سینماگران را اجرایی کند؟
بله این معضل سال‌هاست که در مدیریت سینمای کشورمان وجود دارد. به نظر می‌رسد مجوزهای سینمایی آن کارکرد قانونی لازم را ندارند و نهادهای مختلف به راحتی قدرت این را دارند که مجوزها را نادیده بگیرند. صداوسیما به راحتی بین فیلم‌ها تبعیض قائل می‌شود و برخی فیلم‌ها را تبلیغ می‌کند و برای برخی فیلم‌ها هیچ تبلیغی پخش نمی‌کند درحالیکه همه فیلم‌ها از سازمان سینمایی مجوز دارند.
در اصل نهادهای مختلفی هستند که با ادعای دلسوزی برای فرهنگ، خودسرانه عمل می‌کنند اما در نهایت عملکردشان نتیجه‌ای جز حاشیه‌سازی برای سینما ندارد. حتی امروز پدیده‌های تازه‌ای را شاهد هستیم، نمونه‌ی آن موزه سینما است که رئیس آن اعلام کرد فیلمی را که برای خانواده‌ها مناسب نداند، اکران نمی‌کند و همین کار را هم انجام داد. باید جلوی این تصمیمات خودسرانه گرفته شود چراکه هر فیلمی که مجوز اکران وزارت ارشاد را دارد، امکان نمایش در همه سینماهای کشور را دارد.
متأسفانه بیش از چهل سال است که برای مدیریت سینما قوانین مدون و مشخصی وجود ندارد. ما خودمان پس از ۴۰ سال یاد گرفته‌ایم و فهمیده‌ایم که در کشور برخی خط قرمزها وجود دارند که نباید در فیلم‌هایمان به آنها بپردازیم. اما امروز نسل؛ عوض شده و انتظارات دیگری به وجود آمده است. شاید نسل امروز شناخت نسل قبل از جامعه را نداشته باشد و دغدغه‌های دیگری را دنبال کند، اما نمی‌توان انتظار داشت که مثل گذشته با آنها برخورد شود بلکه لازم است تکلیف همه چیز روشن باشد و همه بدانند چه خط قرمزهایی در سینما وجود دارد، چه نهادهایی برای سینما تصمیم می‌گیرند. ما چاره‌ای نداریم جز آنکه از این وضعیت بلاتکلیف و بلبشوی شکل گرفته بیرون بیاییم.
نسل جوانی که با به‌روزترین آثار جهان، اخبار روز دنیا و... آشنا است را نمی‌توان با رفتارهای دستوری و محدودکننده، کنترل کرد. باید در حوزه مدیریت نگاه به‌روزی داشته باشیم و وزارت ارشاد باید واقعیت‌ها را بپذیرد. ما به تحولات جدی در این زمینه نیاز داریم. اما طبق تجربه‌ای که دارم باید بگویم کشور ما همیشه در زمینه فرهنگ بدون برنامه‌ریزی و با سلیقه افراد مختلفی که در قدرت بوده‌اند، اداره شده است. لذا لازم است همه مسئولان در حوزه‌های مختلف کج‌سلیقگی‌ها را کنار بگذارند و اجازه دهند تحولات لازم در حوزه‌های مدیریتی رخ بدهد.
یکی از مهم‌ترین معضلات حال حاضر سینما میزان مخاطب است، آمار فروش فیلم‌ها در فصل بهار نشان می‌دهد که سینما در این مورد وضعیت بدی دارد. به نظر شما چه اقدامی باید در جهت افزایش میزان مخاطبان سینمای ایران رخ دهد؟
کاهش میزان مخاطبان سینما اتفاقی طبیعی است. سینما تحت تأثیر شرایط اقتصادی مخاطبان خود را از دست داده است. مردمی که توان رفع نیازهای ابتدایی خود را ندارند، چگونه می‌توانند به سینما بروند؟ درواقع سینما متأثر از شرایط اقتصادی به این مشکل دچار شده و از دست سازمان سینمایی هم تقریباً کاری در این زمینه برنمی‌آید. طرح‌های تشویقی، کاهش قیمت بلیت و... اقداماتی است که نیاز به بودجه بالای سازمان سینمایی دارد. با این حال به نظر من با در نظر گرفتن شیوع کرونا، وضعیت اقتصادی و مشکلات فراوان سینمای کشور همچنان فروش نسبتاً خوبی دارد. بهتر شدن وضعیت سینمای کشور با بهتر شدن وضعیت اقتصاد ممکن است و این مسئله‌ای است که از حوزه اختیارات رئیس سازمان سینمایی خارج است. درنهایت هم امیدوارم نهادهایی که اصرار بر دخالت در عملکرد سازمان سینمایی دارند، اجازه دهند که سازمان سینمایی آزادی عمل قانونی خود را داشته باشد.
