مستانه مهاجر در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
زنان در ایران هیچ‌گاه منفعل نبوده‌اند/ عدم همراهی مردان با زنان به معنای بد بودن مردها نیست/ جامعه با کنار هم قرار گرفتن عقاید مختلف زیباتر می‌شود
مستانه مهاجر با اشاره به اینکه مطالبه‌گری یکی از مهمترین مضامین فیلم «جوجه تیغی» است، تأکید کرد که «جوجه تیغی» موضوعی جهان‌شمول دارد که مطالبه مطرح شده در آن همچنان در همه‌ی جوامع وجود دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، فیلم سینمایی «جوجه تیغی» به عنوان اولین تجربه کارگردانی مستانه مهاجر این روزها در سینماهای کشور در حال اکران است.
«جوجه تیغی» یکی از کمدی‌های سیاسی سینمای ایران در چند سال اخیر است که به حضور زنان در عرصه سیاست می‌پردازد و تلاش‌های زنی را روایت می‌کند که سعی دارد اولین زن رئیس جمهور ایران باشد. مستانه مهاجر که پیش‌تر به عنوان تدوینگر و تهیه‌کننده در سینما فعالیت داشته، ساخت فیلم‌هایی چون «اسرافیل» و «جاده خاکی» را نیز به عنوان تهیه‌کننده در کارنامه خود دارد.
به بهانه اکران «جوجه تیغی» با این کارگردان گفتگویی داشتیم که در ادامه مشروح این گفتگو را از نظر می‌گذرانید:
فیلمنامه «جوجه تیغی» حائز چه ویژگی‌هایی بود که تصمیم گرفتید به عنوان اولین فیلم سینمایی کارگردانی آن را بر عهده بگیرید؟
در ابتدا قرار نبود من این فیلم را کارگردانی کنم و به همین خاطر از منظر یک تهیه‌کننده فیلمنامه «جوجه تیغی» را انتخاب کردم، در واقع به عنوان تهیه‌کننده فیلمنامه را خریدم چون فکر می‌کنم موضوعی که این فیلمنامه مطرح کرده یک موضوع تازه است و فکر می‌کنم تا امروز خیلی به آن اشاره نشده است.
برای ساخت این فیلم با کارگردانی به نتیجه رسیدیم، مرحله پیش‌تولید را هم طی کردیم اما متأسفانه به دلایل شخصی ۴۸ ساعت قبل از شروع فیلمبرداری کارگردان امکان ادامه همکاری با پروژه را نداشت و در نهایت به دلیل اینکه فیلمنامه حساسی بود تصمیم گرفتم خودم کارگردانی آن را برعهده بگیرم. در واقع من قصدی برای ساخت این فیلم به عنوان کارگردان نداشتم و فیلمنامه را هم به عنوان کارگردان انتخاب نکردم و به عنوان یک تهیه‌کننده فیلمنامه «جوجه تیغی» نظرم را جلب کرده بود.
چرا از نظر شما حضور زنان در بالاترین مراتب سیاسی می‌تواند مسئله‌ای مهم برای جامعه امروز باشد؟
من اصلاً یک آدم سیاسی نیستم که بخواهم بگویم فیلمنامه این اثر را صرفاً به خاطر رویکردی سیاسی و پرداختش به حضور زنان در عرصه سیاست انتخاب کرده‌ام. زنان در همه عرصه‌ها فعال‌اند. درباره ریاست جمهوری موضوعی خاص وجود دارد و آن اینکه قانون اساسی ما، سیاستمداران را رجل سیاسی معرفی می‌کند و بسیاری معتقدند واژه رجل فارغ از معنای لغوی‌اش در اینجا به مفهوم انسان است و تفسیر مردانه یا زنانه داشتن از این کلمه کاملاً اشتباه است.
این موضوع همیشه به صورت ناخودآگاه در ذهن من وجود داشته و به این تفسیر فکر می‌کردم که چرا بر اساس آن، زن نمی‌تواند رجل سیاسی به حساب بیاید. وقتی این فیلمنامه را خواندم برایم این موضوع جدی‌تر شد و از آنجا که فیلمنامه به این موضوع پرداخته برایم ساخت آن جذاب بود.
تأکید می‌کنم که من آدمی فرهنگی هستم و سیاسی نیستم و از منظر فرهنگ به این موضوع نگاه می‌کنم و نقش زنان در همه عرصه‌ها برای من حائز اهمیت است. زنان ایرانی به عنوان نمایندگان مجلس، عضو شوراهای شهر یا به عنوان معاونان وزیر و... در عرصه سیاست حضور دارند و این حضور با گذر زمان می‌تواند پر رنگ‌تر شود. از زمانی که من به دنیا آمدم به یاد دارم که بحث حضور زنان در عرصه سیاست و اجتماع بحثی رایج بوده و احتمالاً پس از من هم درباره این موضوع بحث خواهد شد اما زنان هیچ‌گاه منفعل نبوده‌اند و در تاریخ ایران همواره نقشی جدی، جریان‌ساز و مهم داشتنه‌اند و اگر نگاهی به تاریخ داشته باشیم به نام زنان بسیاری بر می‌خوریم که شاید این زنان بیشتر به عنوان روشنفکران زمان خودشان شناخته شده باشند و در سمت‌های سیاسی کمتر آن‌ها را دیده باشیم. به همین دلیل بحث حضور زنان در سیاست همیشه بحثی مهم در کشور ما بوده است.
آیا در پرداختن به شخصیت اصلی فیلم، کاراکتری واقعی را در نظر داشتید یا شخصیت اصلی کاملاً ساختگی است؟
نه از هیچ شخصیت واقعی الگوبرداری نشده و کاملاً ساخته ذهن نویسندگان است ولی به هر حال نویسنده و کارگردان در پرداختن به یک شخصیت از نشانه‌هایی که می‌شناسند استفاده می‌کنند اما در این فیلم به طور مشخص از هیچ شخصیت سیاسی الگوبرداری نشده است.
بسیاری از فیلمسازان ما امروز به دلیل موفقیت سینمای کمدی، به این گونه سینمایی روی آورده‌اند. آیا روایت قصه «جوجه تیغی» در فضایی کمدی هم با این رویکرد بود که احتمال موفقیت اثر بیشتر باشد؟
ساخت این فیلم از سال ۱۳۹۸ آغاز شد که با شیوع ویروس کرونا تولید به ناچار متوقف شد و بعد از چند وقت دوباره فیلمبرداری را آغاز کردیم. در واقع فیلم ۴ سال پیش کلید خورده و این نشان می‌دهد که من با این رویکرد که امروز فیلم‌های کمدی پرفروش و موفق هستند، «جوجه تیغی» را نساخته‌ام و فیلم به دلیل شیوع کرونا و وضعیت اجتماعی کشور تا امروز اکران نشده است. ضمن آنکه مشخصا فیلم بر فرمول‌های کلیشه‌ای آن جنس از سینما منطبق نیست.
هر کس برای ساخت فیلم کمدی دلیل خودش را دارد و من نمی‌خواهم درباره این موضوع صحبت کنم اما «جوجه تیغی» موضوع بسیار مهمی را در قالب طنز مطرح می‌کند و نمی‌توان گفت که من یک فیلم صرفاً کمدی ساخته‌ام. باید بگویم که بیش از هر چیز بیان مفهومی که در «جوجه تیغی» وجود دارد برای من مهم بود و اعتقاد دارم که این فیلم حرف مهمی دارد.
مطالبه‌ای که «جوجه تیغی» مطرح می‌کند به نظر شما همچنان پس از چهار سال که از شروع فیلمبرداری این فیلم می‌گذرد، در جامعه ما وجود دارد؟
این مطالبه‌ای که فیلم «جوجه تیغی» درباره آن صحبت می‌کند واقعاً تاریخ مصرف ندارد. این حرفی است که ما همیشه آن را در هر زمینه و هر موقعیتی بیان کرده‌ایم. ممکن است ما خواسته‌ای داشته باشیم و این خواسته برآورده شود ولی نمی‌توانیم بگوییم که مشکلات کاملاً از بین رفته‌اند و دیگر خواسته‌ای وجود ندارد. برای زیست بهتر و داشتن جامعه‌ای بهتر مطالبات بعدی را مطرح می‌کنیم و انسان هیچ‌گاه خواسته‌هایش برای دست یافتن به موقعیت مدنی و اجتماعی بهتر متوقف نمی‌شود و به همین دلیل نمی‌توان گفت که موضوع فیلم «جوجه تیغی» محدود به زمان است و تاریخ انقضاء دارد. به نظر من بحث مورد نظر فیلم یک بحث کلان است.
مشخص است که اتفاقات بزرگی در این چهار سال رخ داده و حتی پیش‌روی‌هایی هم صورت گرفته و زنان در موقعیت‌های بهتری قرار گرفته‌اند و صدای آدم‌ها بیشتر شنیده شده است ولی این مطالبات تنها مربوط به ایران نمی‌شود و در جهان به اَشکال مختلف زنان خواستار رسیدن به حقوق خود هستند. من موضوع این فیلم را حتی جهان‌شمول می‌دانم و اگر بخواهیم مستقیماً به همین موضوع رئیس جمهور شدن زنان نگاه کنیم، کشورهایی هستند که رئیس جمهور زن داشته باشند اما بحث جایگاه مدنی زنان در همان کشورها همچنان موضوعی مورد بحث است و مطالباتی در این زمینه وجود دارد که قطعاً به اقتضائات آن جامعه مربوط است و قابل قیاس با جامعه‌ای دیگر نیست، بنابراین نمی‌توان گفت به طور کل این مطالبه از بین رفته است.
در فیلم شما شاهد هستیم که مردان با زنان همراه نیستند. آیا نگران نبودید که برای این عدم همراهی در فیلم نگاهی منفی نسبت به مردها شکل بگیرد؟
من به شخصه نگاه منفی نسبت به مردها ندارم ولی عدم همراهی مردان با زنان برای دستیابی به جایگاه بهتر یک واقعیت در جامعه ماست و ما نمی‌توانیم آن را کتمان کنیم. عدم همراهی مردان هم به معنای بد بودن مردها نیست. من فکر می‌کنم این عدم همراهی می‌تواند دلایل مختلفی مثل ترس، نوع تربیت، نوع تفکر و... داشته باشد اما در نهایت در پلان آخر این فیلم شاهد هستیم که همه با هر تفکری در کنار هم هستند.
من این فیلم را ساختم تا بگویم ما با هر تفکری اگر به تعادل برسیم می‌توانیم با هم گفتگو داشته باشیم و در کنار هم اتفاقات بزرگی را رقم بزنیم. ما با هر نگاه یا جنسیت نباید در مقابل هم قرار بگیریم.
در «جوجه تیغی» ما یک خانم داریم که مدلینگ کار می‌کند، یک خانم در سیاست فعالیت دارد، یک آقایی که پلیس است، یا حتی در بین شخصیت‌های فیلم دانشجو داریم و همه اینها با کنار هم قرار گرفتن یک اتفاق رقم می‌زنند. من درباره اینکه کدام طیف بهتر است صحبت نمی‌کنم و قضاوتی در این فیلم نمی‌بینیم. من واقعاً بر این عقیده‌ام که همه با تفکرات، عقاید، نوع پوشش و جایگاه اجتماعی که دارند، زیبا هستند و زیبایی یک جامعه در این است که همه اینها در کنار هم باشند و مقابل هم قرار نگیرند؛ من همین عقیده را در فیلم گنجانده‌ام.
آیا از شرایط اکران رضایت دارید؟
از گروهی که در اکران و تبلیغات این فیلم فعالیت می‌کنند تشکر می‌کنم. قطعاً فروش بیشتر فیلم برای ما حائز اهمیت است و در ادامه مسیر فیلمسازی من تاثیر دارد اما نگاه من به مسئله فروش منطقی است و می‌دانم که «جوجه تیغی» در شرایط امروز سینما چقدر می‌تواند فروش داشته باشد. همین که فیلم تا امروز خیلی خوب دیده شده برای من بسیار ارزشمند است.
خوشبختانه تا امروز در بین کسانی که فیلم را دیده‌اند، در بازخوردهایی که داشتم اکثر مخاطبان فیلم را دوست داشتند.
عکس: سپیده ساداتی
