فرید قدمی:
با وجود نویسندگان کم‌سواد، مردم حق دارند کتاب نخوانند
بسیاری از جوایز ادبی آوانگارد نبوده و در آن به نویسنده‌هایی جایزه داده می‌شود که مطابق با معیارهای حاکم در فضای فرهنگی جامعه می‌نویسند.
فرید قدمی در گفتگو با خبرنگار ایلنا؛ در رابطه با رمان «دومینات» بیان کرد: این رمان در سه دقیقه و 18 ثانیه اتفاق می‌افتد که شخصیت «پیانیست» در طول این زمان می‌خواهد همسرش را در بزرگراه چمران زیر بگیرد!
او ادامه داد: شروع این رمان سال 88 بود که آن را در تیرماه 89 به پایان رساندم. بعد از آن برخی از ناشران بزرگ کشور آن را رد کردند و حاضر به چاپش نبودند تا اینکه نشر افراز اعلام آمادگی کرد و بعد از آن «دومینات» دو سال در وزارت چاپ ممنوع چاپ اعلام شد تا در نهایت سال 91 مجوز انتشار گرفت.
قدمی در پاسخ به این سوال که چرا ناشران این رمان را رد می‌کردند؛ اظهار داشت: ناشران به درجه ادبیات اهمیت نمی‌دهند و بیشتر به دنبال پول‌سازی هستند. کارهایی انجام می‌دهند که به لحاظ فکری اهمیتی ندارد. اغلب ناشران به دنبال کالاهایی هستند که بازاری باشد. بعد از دو سال چند جمله کوتاه را از کتاب حذف کردند که کاملاً بیهوده بود؛ چراکه مشابه همین جملات در کتاب زیاد است.
این نویسنده با بیان اینکه در مورد جوایز ادبی موضعم مشخص است؛ گفت: جوایز ادبی یا از طرف دولت یا از طرف ناشران خصوصی حمایت می‌شوند. به نوعی می‌توان گفت جوایز ادبی نماینده فرهنگ کشور است و اغلب این جایزه‌ها به نویسنده‌هایی داده می‌شود که مطابق با معیارهای حاکم در فضای فرهنگی جامعه می‌نویسند. اگر یک کتاب نامزد جایزه‌ای می‌شود، نه تنها برای او امری خوشایند نیست بلکه کتاب دارای مشکلی هم هست. معلوم است که این کتاب آوانگارد نبوده که بتواند از معیارها عبور کند.
او با اشاره به اینکه بعضی جوایز ادبی، مرکبِ گریزی هستند؛ بیان کرد: بعضی از این جوایز معیارهایی دارند که نسبت به معیارهای فضای عمومی جامعه آوانگارد و رادیکال هستند. نویسنده باید راه خودش را برود و بی‌توجه به فضای جوایز و امثال این، مثل یک گرگ تنها زندگی ادبی خود را داشته باشد.
قدمی در پاسخ به این سوال که جوایز ادبی چقدر می‌توانند در پیشرفت ادبیات و همچنین آشنایی عوام با دنیای ادبیات تأثیر داشته باشند؛ گفت: این جوایز روی ادبیات مطلقاً بی‌تأثیر است. اما می‌تواند روی تأثیر ادبیات در جامعه مؤثر باشد. این جایزه‌ها می‌توانند نقش کاتالیزور را در جامعه ایفا کنند. اغلب صحبت‌های مردم درباره سریال‌های تلوزیونی و ماهواره‌ای است. این سریال‌ها با اینکه مبتذل هستند اما چون از رسانه پخش می‌شود در جامعه یک مد ایجاد می‌کند. برگزاری این جوایز تا حدودی می‌تواند به مد شدن کتاب در جامعه کمک کند.
نویسنده رمان «دومینات» در پاسخ به این سوال که رسانهها چقدر به تبلیغات برای جوایز ادبی اهمیت می‌دهند؛ گفت: متأسفانه اهمیت چندانی نمی‌دهند و این چند دلیل عمده دارد. از آن جمله اینکه عمده رسانه‌های کشور در جهت ایجاد یک فضای فرهنگی که از نظر من مخالف هنر است؛ تلاش می‌کنند.
او ادامه داد: فرهنگ عام، فرهنگ تصویر است، مثل سینما و تلویزیون. در این رسانهها سعی می‌کنند تمام چیزهایی را که با زبان، تفکر و کتاب سروکار دارند را حذف کنند؛ چراکه زبان و تفکر خصلت سیاسی داشته اما تصویر نمی‌تواند تأثیر بنیادی بر ذهن مخاطب ایجاد کند. فکر می‌‌کنم مردم حق دارند که در این فضا کتاب نخوانند.
قدمی با بیان اینکه برخی نویسنده‌های ما کم‌سواد هستند؛ گفت: متأسفانه برخی نویسنده‌های ما از سواد خوبی برخوردار نیستند و این فاجعه‌ای است که آن را در هیچ جای دنیا سراغ نداریم. اگر متوسط سواد نویسندگان را در نظر بگیریم به زیر دیپلم می‌رسیم. برخی نویسنده‌های ما حتی با زبان فارسی هم به خوبی آشنا نیستند و از دانستن آیین نگارش و ویرایش بی‌بهره‌اند.
این نویسنده و مترجم افزود: اگر نگاهی به کتاب‌هایی که در این دهه اخیر جوایز ادبی دریافت کرده‌اند بیندازید، چیزی شما را شگفت‌زده نخواهد کرد. از بین این آثار به زحمت می‌توان کتابی را پیدا کرد که غلط املایی و دستوری نداشته باشد. این موضوع وقتی فجیع می‌شود که نویسنده‌ای انقدر زبان فارسی بلد نیست که کار را به ویراستار می‌سپارد و حتی او هم نمی‌تواند کاری انجام دهد و کتاب را تمام غلط‌های املایی و دستوری منتشر می‌شود.
او با اشاره به اینکه ماده اصلی نویسنده زبان است؛ بیان کرد: مردم وقتی کتاب‌هایی را که به هر دلیلی مشهور شده و جایزه‌هایی را دریافت کرده می‌خوانند، می‌بینند که در آن هیچ فکری وجود ندارد و حتی نمی‌توان بر آن نام انشاء نهاد چراکه مشکلات نگارشی و ویرایشی دارد؛ نسبت به نویسندگان ایرانی بدگمان می‌شوند.
