جایگاه کارگران حوزه‌ی کتاب و نشر در اتحادیه ناشران
هر کسی که به نوعی با کتاب و نشر سرو‌کار دارد و در خلال این فعالیت حقی از وی تضییع می‌شود، می‌تواند بیایید و از هیئت حل اختلاف درخواست احقاق حق کند
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان می‌گوید؛ امیدوار است این نهاد صنفی سال 94 به اتحادیه سراسری استان تهران برسد و در ادامه برای تشکیل یک اتحادیه سراسری کشوری گام بردارد.
محمود آموزگار در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، ضمن اعلام اینکه در حال حاضر بسیاری از شهرستان‌های استان تهران مثل ورامین، شهر ری، شهریار و ... اتحادیه ناشران یا کتابفروشان ندارند، گفت: فقدان اتحادیه تخصصی نشر در شهرستان‌های استان تهران به جایی رسیده که در ورامین یک کتابفروشی پروانه کسب را از اتحادیه میوه و تره‌بار گرفته است. گرچه برنامه تشکیل یک اتحادیه‌ی سراسری نشر برای استان تهران آغاز شده و با اتاق اصناف و اداره کل ارشاد استان تهران هم هماهنگی لازم ایجاد شده که اتحادیه‌ی سراسری ناشران و کتابفروشان استان تهران به ثمر برسد.
وی در ادامه افزود: برای تشکیل یک اتحادیه کشوری هم گام‌هایی برداشتیم و از شهرها و استان‌هایی مثل قم، مشهد، آذربایجان و ... که پتانسیل کارهای صنفی را دارند؛ دعوت کردیم با همکاری هم این مهم را به سرانجام برسانیم. شرکت تعاونی ناشران در مشهد هم درخواست ما را برای تشکیل اتحادیه که نهاد مدنی و صنفی‌ست؛ را پذیرفته و بنا شده این شهرستان‌ها کار خود را شروع کنند و ان‌شاء الله کم‌کم اتحادیه‌ی کشوری ناشران هم بتواند فعالیت خود را آغاز کند.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان همچنین درباره ورود اتحادیه به مسائل صنفی مربوط به کارکنان حوزه‌ی نشر و کتابفروشی شامل کارگران و کارکنان رده‌های مختلف شغلی و حمایت‌ها و پیگیری‌هایی که اتحادیه باید در بحث‌هایی مانند بیمه‌بیکاری، بیمه تکمیلی، بیمه و سختی‌کار برای این اقشار دنبال کند؛ گفت: با مراجعه به شرح وظایف اتحادیه مشخص می‌شود رسیدگی به مشکلات و هموار کردن راه برای ناشران و کتابفروشان وظیفه اصلی این نهاد است. البته در داخل اتحادیه واقعا این مسئله را داریم که توجه اصلی روی ناشران است و کتابفروشان کمتر در محاسبات ما قرار می گیرند. مثلا حتی رسته‌ای داریم که کارت پستال می‌فروشند و آنطور که باید و شاید مورد حمایت اتحادیه قرار نمی‌گیرند. قضایایی مثل بیمه و ... واقعادر حوزه‌ی تصمیم‌گیری‌های اتحادیه نیست و جزو مقررات قانون کار، بیمه و تامین اجتماعی می‌شود، منتها این به معنی بی‌تفاوتی اتحادیه به این دغدغه‌ها نیست. در وضعیت کنونی؛ ناشران تا سقف پنج نفر از کارکنان‌شان را مشمول حمایت‌های سازمان تامین اجتماعی قرار می‌دهند اما این مقررات به کتابفروشی‌ها تسری پیدا نمی‌کند درحالی‌که آنها واجب‌ترند که هم از نظر نوع کار و میزان ساعت کاری و هم از نظر میزان درآمد و حقوق و مزایا مورد حمایت واقع شوند.
مدیر نشر آمه ادامه داد: در بحث دیگر فعالان مثل ویراستاران و ... باید گفت گلایه‌ها به‌صورت شفاهی به ما می‌رسد ولی هیچگاه چنین مسائلی مکتوب نشده است. مثلا به ما می‌گویند فلان ناشر کتاب ما را با همان شناسنامه‌ی قبلی چاپ مجدد کرده اما حق و حقوقی به ما نداده است. حق و حقوق مولف - ناشر یکی از مواردی‌ست که به دلیل بی‌توجهی خود مولفان و عدم آشنایی ناشر با قوانین؛ مشکلات زیادی به‌وجود می‌آورد. توصیه ما به مولفان و مترجمان این است که حتما در قراردادهای خود با ناشران؛ حل اختلافات را به داوری کمیسیون حل اختلاف اتحادیه ارجاع دهند. خیلی اوقات نویسنده تخلفی را اطلاع داده اما تمایلی هم برای پیگیری شخصی نداشته است. با این وجود اتحادیه اصرار دارد که کمیسیون حل اختلاف اتحادیه بهترین مرجع برای رسیدگی به اختلافات بین پدیدآورنده و ناشر است.
این فعال نشر این مسئله را که اتحادیه تا به‌حال یک نهاد کارفرمامحور بوده و توجهی به کارگران و زیرشاخه‌های نشر نداشته است، نادرست دانست و گفت: موارد زیادی از شکایت‌های این زیرگروه‌ها به ما می‌رسد که به دقت و با عدالت به آنها رسیدگی می‌شود. حتی مواردی داشته‌ایم که حکمی صادر شده و همکار ناشری مقصر شناخته شده است حتی با آن‌که اعضای هیئت داوری از دوستان ناشر بوده‌اند.
آموزگار اضافه کرد: مترجمان، ویراستاران و دیگر مشاغل نشر نیاز به تشکل‌های اختصصاصی خودشان دارند. گرچه تا امروز این‌گونه بوده که چنانچه شکایتی از هر ناشر و کارفرمایی در کمیسیون حل اختلاف مطرح شود؛ با امضای قرارداد داوری را به اتحادیه سپرده‌اند. رای داوری هم مانند حکم دادگاه برای طرفین الزام‌آور بوده است.
وی از مذاکرات اتحادیه با اداره کل ارشاد استان تهران خبر داد و گفت: قصد داریم نهاد داوری موجود در اتحادیه را علاوه بر رسیدگی به تخلفات ناشران استان، به‌عنوان یک نهاد حرفه‌ای داوری در امور نشر به دادگاه‌ها معرفی کنیم تا هرجا مشکلی در حوزه‌ی کتاب و نشر به وجود آمد، وظیفه خود را انجام دهیم.
او ادامه داد: همین‌جا اعلام می‌کنیم هرکسی به نوعی با کتاب و نشر سرو‌کار دارد و در خلال این فعالیت حقی از وی تضییع می‌شود، می‌تواند از هیئت حل اختلاف اتحادیه درخواست استیفای حق کند و اگر کاری برایش انجام نشد؛ می‌تواند به رسانه‌ها اعلام کند که اتحادیه و کمیسیون حل اختلاف آن؛ کاری برایش انجام نداده‌اند.
آموزگار ادامه داد: واقعیتی که درحال حاضر می‌بینیم این است که مثلا یک ناشر؛ حرفه‌ای کار می‌کند و خدمات فراوانی به فرهنگ کشور ارایه می‌دهد اما پدید‌آورنده‌ای که با او کار کرده؛ می‌گوید همین ناشر فلان کتاب را از سال 58 با همان شناسنامه‌ی چاپ اول و با قیمت‌ها ی مختلف فروخته است. چرا ناشر مرتکب چنین کاری می‌شود؟ اگر نویسنده مستندات خود را در اختیار اتحادیه قرار دهد؛ مسلما ما آن را پیگیری می‌کنیم. اما طبعا بدون درخواست او، خودمان وارد موضوع نمی‌شویم تا در مناسبات دیگران دخالت کنیم. واقعیت این است که کسانی که با کتاب و نشر درگیر هستند، خیلی روحیه‌ی شکایت ندارند. در شرایطی که می‌توانند برخی موضوعات را در دستگاه قضا پیگیری کنند؛ اما مایل‌اند در مناسبات تلطیف شده‌ای پیگیر مطالبات‌شان باشند و موافقند از طریق اتحادیه و کمیسیون حل اختلاف اتحادیه مشکلات خود را حل کنند. درضمن کار این هیئت صرفا مسئله‌ی استیفای حق نیست بلکه ارتباطات و مناسبات فعالان این حوزه در همه‌ی قسمت‌ها را منسجم می‌کند.
وی درباره ورود اتحادیه به حوزه‌هایی مثل سامان‌دهی قیمت کاغذ، یکسان‌سازی قیمت کاغذ و تعامل با چاپخانه‌ها هم بیان کرد: برای سامان‌دهی و یکسان‌سازی قیمت کاغذ، مسلم است که اتحادیه تحرکاتی داشته. به‌عنوان مثال کاغذ تحریر در اولویت‌بندی که در دولت گذشته اعلام شد؛ در جایگاه دهم بود درحالی‌که کاغذ سیگار اولویت ششم داشت. حتی کتاب‌های درسی و دانشگاهی که موردنیاز دکترها و دانشجویان بود؛ شامل این رتبه‌بندی می‌شد که با مداخله اتحادیه و دخالت رییس کل فرهیخته گمرک جمهوری اسلامی؛ نهایتا این مشکل حل شد و در تعیین اولویت‌ها بازنگری کردند.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان در ادامه به دیگر مشکلات موجود در حوزه‌ی کاغذ اشاره کرد و گفت: چندی پیش، تعرفه کاغذ از 4 به 7درصد رسید و قیمت کاغذ در بازار بالا رفت و طبیعی بود این موضوع بر قیمت تمام شده‌ی کتاب بیفزاید و مسلما بقیه حوزه‌ها هم تحت تاثیر قرار می‌گرفت چون اقلام مختلفی از ویراستاری تا صفحه‌بندی و ... باید کنار هم جمع شوند تا یک کتاب تولید شود.در این موضوع آقای جنتی به سرعت وارد ماجرا شد و آن را در جلسه هیئت دولت با وزیر صنعت و معدن در میان گذاشت و تعرفه‌ی کاغذ مجدد به همان 4درصد برگشت.
او همچنین دو موضوع در حوزه‌ی کاغذ را مهم‌‌تر از دیگر نکات ارزیابی کرد و گفت: دو موضوع در حوزه‌ی کاغذ باید به‌عنوان مقوله‌ی درازمدت درنظر گرفته شود: اول فرهنگ استفاده از بازیافت است. بسیاری از کتاب‌هایی که در کشورهای خارجی منتشر می‌شود از کاغذهای بازیافتی استفاده می‌کنند. این مسئله در کشور ما خیلی جدی گرفته نشده و نمی‌شود. دوم اینکه ما بضاعت تولید داخلی کاغذ را به‌صورت جدی مورد بررسی قرار دهیم. تفاله‌ی نیشکر که ماده‌ی اول تولید کاغد هست را اگر در محاسبات خود وارد کنیم، می‌توانیم کارخانه‌‌ای چون کارون که بلاتکلیف و بی‌کارایی گوشه‌ای افتاده؛ را راه‌اندازی و مورد استفاده قرار دهیم تا ظریفت تولید کشور بالا برود.
این فعال نشر ادامه داد: البته ما نیاز به ارتباط با جهان خارج هم داریم و این‌طور نباید باشد که همه‌ی درها به روی ما بسته باشد. اگر مثلا وارد کردن کالایی از چین ارزان‌تر تمام می‌شود؛ باید بتوانیم برای خرید و وارد کردن آن به داخل کشور برنامه‌ریزی کنیم. این مسئله علاوه بر توجیه اقتصادی احتمالی می‌تواند باعث تحرک بیشتر تولیدکنندگان داخلی شود و حس رقابت با کالای وارداتی به تولید مرغوب‌تر منجر شود. در دوران تحریم؛ ما مشکل واردات کاغذ داشتیم و ورود کاغذ به کشور؛ پروژه‌ای سخت و تاحدودی ناممکن بود. این مسائل باید دیده و بررسی شود. چاپخانه‌ها هم نیاز دارند به وحدتی در سراسر کشور برسند. بسیاری از لیبل‌ها، قوطی‌ها و ... در خارج چاپ می‌شود و واردکننده بسیاری از محصولات چاپی هستیم درحالی‌که به گفته‌ی فعالان چاپ و مسئولان مربوطه در وزارت ارشاد؛ بضاعت تولید این کالاها در داخل کشور وجود دارد. این یعنی فقدان برنامه‌ریزی. ما باید با یک نگاه کلان همه این موارد را مثل قطعات گوناگون یک پازل کنار هم قرار دهیم و به نقشه‌ی راهی برسیم.