نکوداشتی برای تلاش‌های دو تهران‌شناس و تهران‌گرد

به گزارش ایلنا، رضا داوری اردکانی (رئیس فرهنگستان علوم ایران)، به عنوان نخستین سخنران این مراسم به ایراد سخن پرداخت، با اشاره به این نکته که در این مراسم قرار است از دو شخصیت فرهنگی تجلیل شود، گفت: انوار و مسجد جامعی وجوه اختلافی زیادی دارند اما وجوه مشترکی هم دارند. این دو بزرگوار فرهیخته و مظهر فرهنگ هستند. من ۶۰ سال است که انوار را می‌شناسم. ایشان در جوانی علایقی سیاسی داشتند اما گوشه‌ کتابخانه را ترجیح دادند و این گذشت نیست بلکه بزرگی ایشان در این است که با کتاب زندگی کردند.

وی افزود: با کتاب بودن بهترین زندگی است. انوار و مسجد جامعی هر دو تهران‌شناس هم هستند. مسجد جامعی از خانواده روحانی و اهل فرهنگ هستند و از حدود ۴۰ سال پیش ایشان را می‌شناسم. خدماتی که ایشان به سینما و کتاب و هنر کردند از خدمات بزرگی است که به فرهنگ کردند. ایشان در اوایل انقلاب و بعداً در وزارت ارشاد کارهای عظیمی کردند.

رئیس فرهنگستان علوم ایران همچنین «فرهنگ» را از دید خود معنا کرد و گفت: همه مردم با فرهنگ هستند و فرهنگ جدا از مردم نیست. ما اجتماعی زندگی می‌کنیم و روابط ما تاریخی و فرهنگی است و روابط ما نیز براساس فرهنگ است. بشر در ابتدای زندگی‌ تا به حال شاعر بوده است و وقتی می‌گوئیم فلانی با فرهنگ است درست است. عده‌ای هم مظاهر فرهنگ‌اند و فرهنگ با آن‌ها شناخته می‌شود. فرهنگ اصل و بنیادی دارد که قابل تعلیم نیست و کسانی‌اند که آن‌ها را بنیان می‌گذارند و شاعران و متفکران بنیان گذار فرهنگ‌اند و کسانی هستند که نگهبان و پاسدار فرهنگ‌اند که علامت آن نیز عشق است.

داوری سپس درباره مسجد جامعی گفت: ایشان به شدت متواضع‌اند که سخن گفتن درباره ایشان سخت است. ایشان همچنین بنایی در چاپ قرآن نفیس گذاشتند که قدر آن را آیندگان خواهند دانست. آقای مسجد جامعی آینده‌نگر هستند و کاری که آن روز‌ها کردند برای امروز ما هم هست.

سخنران بعدی این مراسم مهدی محسنیان راد (ارتباطات)، بود که در آغاز سخنان خود گفت: وقتی که من سن و زندگی‌نامه علمی عبدالله انوار را دیدم، متوجه شدم که کتاب زندگی اواز جمله کتاب‌هایی است که باید بار‌ها به آن مراجعه کرد. خدمتی که انوار کرد از قبیل کارهایی است در دوران ما که کسی حال مطلب طولانی خواندن را ندارد بسیار قابل تقدیر است. کار اصلی او تنها تهران‌شناسی نیست و او در تمام وجوه فرهنگی کارهای ارزشمندی کرده است.

 محسنیان راد همچنین درباره مسجد جامعی گفت: من به دلیل شغلم چهل سال است که مقامات را می‌بینم. اکثراً هم خضوع و خشوعی را نمایش می‌دهند که اگر آن را کنار بزنید تکبری پنهان را می‌توان دید، اما آقای مسجد جامعی فاقد خضوع ظاهری است وخضوع واقعی دارد.

به گفته محسنیان راد، مسجدجامعی وزیر دولت اصلاحات و وزیر دولتی بود که درحال‌حاضر رئیس‌اش ممنوع‌التصویر است اما خود مسجد جامعی می‌تواند در شورای شهر باشد و کار فرهنگی کند. این رازی است که باید گشوده شود.

این ارتباطات در پایان گفت: من نمی‌دانم مسجدجامعی چقدر از ارتباطش با شهر تهران راضی است اما کار دلش فرهنگی و تهران‌گردی است.

سید محمود دعایی (مدیرمسئول روزنامه اطلاعات)، دیگر سخنران این مراسم بود که دربارهٔ عبدالله انوار گفت: قبل از مراسم نمایشگا‌هی از هنرمندان جوان بود که فرصتی فراهم کرد تا من دست او را ببوسم. کمالات و ساحت دانش انوار چنان گسترده است که نمی‌توانم ادای مطلب کنم.

دعایی سپس با اشاره به اینکه یکی از افتخارات روزنامه اطلاعات را استفاده از حضور اشخاصی چون مسجد جامعی می‌داند، بیان کرد: ‌ای کاش سرآمدان دیگری نیز در حوزه هنر و فرهنگ ما را همراهی می‌کردند. تواضع آقای مسجد جامعی ناشی از پختگی و کارآمدی او است. درختی که میوه زیادی دارد سنگین هم خواهد بود. از نشانه‌های فرهیختگی این شخصیت این است که با فروتنی در حوزه فرهنگی تلاش کردند.

مدیرمسئول روزنامه اطلاعات ادامه داد: مسجد جامعی با دولت‌های مختلف این نظام همراه بود که تمامی دولت‌ها و حتی آقای خاتمی به ایشان افتخار می‌کردند. مردم تهران نیز او را برای شواری شهر انتخاب کردند و می‌دانستند که او خدمتگزار فرهنگ است. تهران‌گردی مسجدجامعی از ابداعاتی است که باعث شناخت بیشتر تهران شد و او در طی این گردش کاوش‌هایی داشت که چهره‌های بزرگی را شناسایی کرد. مسجد جامعی منتخبی در شورای شهر بود که با جمع‌ شورای شهر همراه بود و با متانت و شایستگی با اعضا همکاری می‌کرد. حتی اگر رئیس شورای شهر هم نبود باز هم با تواضع با اعضای شورای شهر و رئیس آن همراه بود. او اصیل‌ترین تهرانی است که به این شهر خدمت کردند.

محیط طباطبایی (مشاور علمی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی)، نیز در این مراسم گفت: در تهران‌شناسی معاصر ما فضای جدیدی در این رشته به وجود آمده است و افرادی از نسل سابق مانند انوار بازمانده این نسل هستند که نه تنها بحث تهران را تخصصی نگاه می‌کند بلکه تهران‌شناسی برای آن‌ها علم است. همچنین بالا‌ترین وجه فردی مثل انوار معلمی است و انوار شاگردان بسیاری تربیت کرده‌ است.

وی سپس با اشاره با اینکه مدیریت شهری ما از لحاظ فرهنگی کمتر دیده می‌شد؛ اضافه کرد: مسجد جامعی نیز از وجه مدیریت فرهنگی به شهر نگاه کرده و در بازدید‌هایش نیز به دنبال شناسایی هویت و تاریخ فرهنگی محله‌های شهر تهران بود و هر دو این شخصیت‌های فرهنگی هم نگاه علمی جدید و هم ادامه نگرش فرهنگی گذشته را استمرار می‌دهند.

ساعد باقری نیز سخن خود را با شعری که سروده بود آغاز کرد و گفت: انوار از جمله کسانی‌ است که صاحب تواضع حقیقی است و ابراز شادمانی و تقدیرش از افراد به گونه‌ای است که تواضع حقیقی را می‌توانیم تجربه کنیم.

وی همچنین افزود: مسجدجامعی نیز دغدغه‌ فرهنگی داند و هنگام صحبت با او به گونه‌ای روبرو می‌شویم که قبلا تجربه زیبایی از این رویارویی ندیده باشیم. به طور مثال اگر مسجد جامعی و حمایتش نبود قطعاً انجمن شاعران ایران تعطیل می‌شد.

سهیل محمودی از شاعران معاصر نیز در این مراسم نکوداشت گفت: جایی که اسم هم‌نسل‌های انوار می‌آید توان سخن گفتن نیست او دین، تاریخ و فرهنگ ما را یک تنه برای معرفی بوعلی‌سینا بر دوش کشید. احمد مسجد جامعی نیز از جمله کسانی است که امروز قدر گذشته مدیریت فرهنگ او را می‌فهمیم. او به‌نوعی نماینده فرهنگی ما در سیاست بود.

در ادامه مراسم نکوداشت انوار و مسجد جامعی مراسم رونمایی از دو کتاب «طهران قدیم» تألیف نصرالله حدادی و «سلسبیل» اثر معصومه جوادی نصب نیز با حضور فرهیختگان فرهنگ و ادب برگزار شد و هر دو مؤلف لوح تقدیری از انوار و مسجد‌ جامعی دریافت کردند.

در پایان این مراسم انوار نیز از کلیه سخنرانان و مهمانان تشکر کرد و گفت: ‌از من پرسیدند کار تو ریاضی بود و به تهران‌شناسی چه کار داشتی؟ من می‌گویم که با تحقیق در جهان گشایی جوینی به نقاط مهمی پی بردم به نقاط مهمی پی بردم که قابل توجه‌اند. این کار در ذهن من بود که تهران به گونه‌ای بزرگ شد که من سعی کردم با تحقیق در تهران که همه را حضوراً انجام دادم به این نتیجه رسیدم که تهران جای تحقیق گسترده‌ای دارد.

همچنین احمد مسجدجامعی نیز گفت: من خبر نداشتم مراسمی به این عظمت برگزار شود. اما می‌گویم که در تهران حس فرهنگی گم شده و انسان‌ها در آن دیده نمی‌شوند. روح فرهنگی از ما دور شده است، چند سال پیش می‌خواستند رشته کتابداری را حذف کنند و شما بینید با چنین نگرشی چه بر سر فرهنگ و کتاب می‌آید. آسیب فرهنگی این است که سخت‌کوشی در علم از بین رفته و من معتقدم که در کنار جسم تهران، جان و روح تهران هم باید به آن هم بپردازیم و نمونه جان تهران انوار است. علم با فرهنگ رشد می‌کند و من در تهران گردی‌ها تلاشم این بود که فرهنگ تهران را جست‌و‌جو و احیاء کنم. حول محور دانایی و محبت از جان شهر نگاهبانی می‌شد و ما به این‌ها نیاز داریم نه ساخت و ساز‌ها.

 محسنیان راد، مجید انتظامی، داوری اردکانی، محیط طباطبایی و محمد بهشتی از جمله افرادی بودند که در پایان این مراسم از انوار و مسجدجامعی با اهدای هدایا تقدیر کردند.

حاضران پیش از آغاز این مراسم از نمایشگاه گروه تصویری «آمیدا» که در نگارخانه پردیس و از سوی مؤسسه خیریه طلوع نقش ماندگار برگزار شده بود بازدید کردند و لوح‌های تقدیری به هنرمندان این نمایشگاه نیز اهدا شد.