اختصاص ۲۰ درصد از سود مستندهای مرکز گسترش به کارگردان‌ها
اعضای جدید هیات مدیره انجمن مستندسازان خانه سینما عصر دیروز (دوشنبه ۱۳ مهرماه) با سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دیدار داشتند و انتظارات جامعهٔ مستندسازان را مطرح کردند.
به گزارش ایلنا، در این جلسه که با حضور «ارد زند» رئیس هیات مدیره انجمن مستندسازان، «فرزاد توحیدی» نایب رئیس، «غلامرضا کتال» مسئول امور اداری، «بهمن کیارستمی» خزانه‌دار و همچنین «سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد» مدیرعامل، «مرتضی رزاق‌کریمی» معاون فرهنگی، «علیرضا قاسم‌خان» معاون پژوهش و «شهنام صفاجو» مدیر روابط عمومی مرکز برگزار شد، ابتدا ارد زند ضمن اشاره به دیدار اخیر اعضای انجمن مستندسازان با ریاست سازمان سینمایی، اظهار داشت: «در دیداری که با آقای ایوبی داشتیم خواسته‌هایمان را مطرح کردیم. انتظارات انجمن مستندسازان صنفی است و امیدوارم برای شما تکراری نباشد. البته جای خرسندی است که مرکز گسترش بهترین دوران مدیریت خود را سپری می‌کند.»
وی ادامه داد: «خوشبختانه شما ارائهٔ طرح‌های مستند را برعهده مستندسازان می‌گذارید و خودتان چیزی را تحت عنوان طرح به آن‌ها تحمیل نمی‌کنید. البته با همه این اتفاقات خوشایند، انتقادهایی هم وارد است که طبیعی است و به نحوه کار دوستان در مرکز گسترش هم برنمی‌گردد.»
رئیس هیات مدیره انجمن مستندسازان خانه سینما تاکید کرد: «یکی از دلایل بی‌توجهی به سینمای مستند در جامعه، کم‌محتوا و خنثی بودن موضوعاتی است که مستندسازان روی آن‌ها دست می‌گذارند. تا زمانی که مستند تحولی در میان مردم ایجاد نکند، مدیران و سرمایه‌گذاران فرهنگی در این حوزه هزینه نخواهند کرد. جا دارد اعلام کنم که سینمای مستند ایران در موقعیتی بحرانی قرار دارد و با تبدیل شدن به سینمای مستند افغانستان و عراق و لیبی فاصله چندانی ندارد!»
زند با بیان اینکه مدیران باید سینمای مستند را به مسئولیت اصلی‌اش که آگاهی‌بخشی است بازگردانند، تصریح کرد: «از ما مستندسازان به عنوان نیروهای موثر در جامعه استفاده درستی نشده است. مستندساز زمانی می‌تواند موثر باشد که صدای آحاد جامعه را به گوش مسئولان برساند و همه طیف‌ها و گروه‌های سیاسی و اجتماعی بتوانند مسائل مربوط به جامعه را بازگو کنند. من از شما دوستان که مدیریت مرکز گسترش را بر عهده دارید خواهشمندم اجازه ندهید مستندسازان به دنبال مسائل خنثی بروند، چرا که بعداً پشیمان می‌شوید که موقعیت تغییر را داشتید، اما نتوانستید تاثیرگذار باشید.»
وی با اعلام آمادگی انجمن مستندسازان برای جریان‌سازی در بحران‌ها و مسائل مربوط به جامعه، بیان داشت: «در حوزه سینمای دفاع مقدس و بازگویی پیامدهای آن، نیاز به صرف هزینه‌های میلیاردی است و سازمان سینمایی باید ۱۰، ۱۲ میلیارد تومان هزینه کند تا یک فیلم سینمایی داستانی با موضوع دفاع مقدس ساخته شود. ما در جلسه‌ای که با آقای ایوبی هم داشتیم هم این مساله را مطرح کردیم که با این رقم می‌شود ۱۰۰ فیلم مستند در حوزه دفاع مقدس ساخت تا در جامعه جریان‌ساز شود.»
زند در پایان گفت: «ما به عنوان هیان مدیره انجمن مستندسازان اعلام می‌کنیم که حاضریم مرکز گسترش را در راستای اعتلای سینمای مستند حمایت کنیم و امیدواریم شما هم پشتیبان انجمن باشید تا در آینده پیش وجدان خودمان آسوده بمانیم.»
در ادامه این جلسه فرزاد توحیدی دو دغدغه اصلی مستندسازان را مطرح کرد و گفت: «از مرکز گسترش می‌خواهیم به حق مولف توجه کند و کارگردان اثر را به عنوان مولف و مصنف به رسمیت بشناسد. در اکثر کشورهای دنیا حقوق مولف به رسمیت شناخته می‌شود و اگر فیلمی به فروش برسد، بعد از برداشت هزینه‌ها، درصدی از سود فروش فیلم به کارگردان به عنوان مولف اثر تعلق می‌گیرد. توجه به این مساله می‌تواند سبب دلگرمی مستندسازان شود.»
رزاق‌کریمی نیز با اشاره به پیگیری‌های خانه سینما برای قانونی کردن حقوق مولف و مصنف در زمان مدیریت مرحوم سیف الله داد، بیان کرد: «متاسفانه ما در بحث حقوق مولف و مصنف خلا قانونی داریم. چیزی حدود ۱۲ سال پیش این مساله در خانه سینما پیگیری و پیش‌نویس آن هم نوشته شد که متاسفانه نیمه‌کاره ماند. البته در قرارداد میان مرکز گسترش و مستندسازان حق مولف می‌تواند لحاظ شود، اما تا زمانی که ماده واحده آن در قالب لایحه هیات دولت به تصویب نرسد، ضمانت اجرایی نخواهد داشت.»
در ادامه این نشست، طباطبایی‌نژاد این درخواست انجمن مستندسازان را اجابت کرد و گفت: «این باعث افتخار من است که به هر بهانه‌ای صاحب اثر و کارگردان، با هم ارتباط مستمر داشته باشند. شما دوستان لطف کنید و شیوه‌های رایج دربارهٔ حق مولف را در نقاط مختلف دنیا بررسی کنید تا بتوانیم به یک جمع‌بندی مکتوب و مدونی برای اجرای این حقوق برسیم. البته با توجه به درخواست شما، توجه به حقوق مولف و مصنف از این پس در قراردادهای ما لحاظ می‌شود تا ان‌شاءالله در آیندهٔ مرکز گسترش هم به یک قاعده تبدیل شود. هرچند ما مستندی نداریم که به مرحله سود‌دهی رسیده باشد، چرا که نحوه عرضه و پخش آثار مستند در کشور ما متفاوت است، اما توجه به حقوق مولف می‌تواند انگیزه‌ای شود که مستندسازان هم برای عرضه و پخش آثارشان تلاش کنند.»
وی ادامه داد: «همانطور که آقای رزاق‌کریمی گفتند حق مولف نیاز به تصویب قانونی دارد، ولی ما این مساله را در قرارداد‌هایمان لحاظ خواهیم کرد و فکر می‌کنم این تشویقی برای مستندسازان است که ۲۰ درصد از محل سود مرکز گسترش پس از بازگشت همهٔ هزینه‌های تولید را به عنوان حق مولف به کارگردان بدهیم.»
بهمن کیارستمی نیز دربارهٔ نحوه اجرای حقوق مولف و مصنف در کشور فرانسه گفت: «در فرانسه دو مرکز وجود دارند که کارگردان و آهنگساز با عضویت در آن‌ها می‌توانند حقوق خود را دریافت کنند. یعنی اگر عضو این دو نهاد باشید و نویسندگی، کارگردانی و یا آهنگسازی مستندی بر عهده شما باشد و این مستند از شبکه‌ای پخش شود، درصدی از فروش این فیلم به حساب شما واریز می‌شود. از طرفی هر چه تعداد دفعات پخش یک فیلم از شبکه‌های مختلف بیشتر باشد که نشان از موفقیت فیلم دارد، درصد بیشتری به حساب کارگردان و آهنگساز واریز می‌شود.»
در ادامه این جلسه، دومین خواسته انجمن مستندسازان توسط توحیدی اعلام شد که ذکر نام کارگردان در قراردادهای مرکز گسترش به صورت مستقل بود و طباطبایی‌نژاد در پاسخ گفت: «از زمانی که من به یاد دارم، همیشه در قراردادهای مرکز گسترش نام کارگردان به صورت مجزا ذکر شده است، مگر اینکه تهیه‌کننده و کارگردان یک نفر باشد که برای حفظ اصل زیبایی‌شناسی این نام یک بار در قرارداد می‌آید. مرکز گسترش با استناد به همین قرارداد اجازه نمی‌دهد تهیه کننده، کارگردانش را تغییر دهد، مگر اینکه طی نامه‌ای رسمی مرکز را مطلع کند و بعد در جلسه‌ای در این باره تصمیم گرفته می‌شود. ما هیچ‌گاه بدون نام کارگردان برآورد هزینه نمی‌کنیم و این موضوع برایمان اهمیت دارد.»
در بخش دیگری از این جلسه غلامرضا کتال گفت: «انجمن مستندسازان سابقه همکاری با مرکز گسترش را در حوزه برگزاری کارگاه‌های آموزشی و برپایی جلسات نمایس فیلم دارد. ما علاقه‌مندیم این همکاری دوباره شکل بگیرد تا انجمن مستندسازان بتواند در مناطق مختلف ایران بخصوص شهرهای کوچک، جلسات نمایش فیلم مستند را برپا کند.»
قاسم‌خان نیز با استقبال از این موضوع، پاسخ داد: «ما هم به این همکاری علاقه‌مند هستیم و خوشحالیم که در برگزاری این دوره‌ها درک متقابلی میان انجمن و مرکز گسترش وجود دارد. مرکز گسترش با آنچه باعث اعتلای سینمای مستند شود، موافق است. البته من فکر می‌کنم بزرگ‌ترین وظیفه انجمن این است که به مستندسازان شیوه فروش و پیدا کردن بازار جهانی را آموزش دهد.»