شهرداری تهران از فیلمی درباره مادر امام زمان(عج) حمایت نکرد/مردم قدرشناس‌تر از مسئولان هستند
سازندگان شاهزاده روم می‌گویند این فیلم با بودجه بخش خصوصی تولید شده و درزمان اکران نیز فقط صداوسیما از فیلم حمایت کرد. درعوض شهرداری تهران هیچ حمایتی از این فیلم نکرد.
فیلم سینمایی شاهزاده روم به کارگردانی هادی محمدیان این روزها در حال اکران است و مورد استقبال مخاطبان. با هادی محمدیان (کارگردان) و حامد جعفری (تهیه‌کننده فیلم) گفتگو کرده‌ایم.
روایت در فیلم چه میزان براساس مستندات است آیا این شکل روایتی که در فیلم وجود دارد در اسناد نیز وجود داشت؟
محمدیان: قطعا درباره آنچه در فیلم نشان داده شده رفرنس‌ها و منابعی وجود دارد حتی دیوارنگاره‌هایی از ایشان در کاخ‌های استانبول و قسطنطنیه وجود دارد. در جمع‌آوری اسناد تاریخی دکتر رجب دوانی و علی مطهری‌نیا بسیار تلاش کردند و از آنجا که برای ما داشتن مخاطب غیرمسلمان و غیرایرانی مهم بود؛ تلاش کردیم در فیلم روایتی را انتخاب کنیم که برای آن‌ها جذاب باشد لذا داستان را از رم شروع کردیم. شاهزاده روم بیشتر یک ملودرام تاریخی است تا یک قصه مذهبی و حتی یک قصه عاشقانه است. ما تلاش کردیم یک روش متفاوت درنظر بگیریم و بیانیه صادر نکنیم گرچه نمی‌دانیم چقدر این روش موفق بوده.
داستان فیلم چه منابعی دارد؟
محمدیان: در کتاب شریف منتهی الآمال مدارکی خوبی وجود دارد یا کتاب‌هایی هستند که به فارسی ترجمه نشده‌اند. در کتاب‌هایی که به مهدویت پرداخته نیز این داستان روایت شده حتی در منابع مسیحی به این داستان اشاره شده. اتفاقاتی که در فیلم رخ داده در منابع وجود دارند. قطعا در فیلم از شخصیت‌پردازی و درام‌پردازی استفاده کرده‌ایم اما داستان به لحاظ تاریخی درست است و اشکال تاریخی ندارد.
فیلم پتانسیل آن را دارد که وجه فانتزی آن تقویت شود اما به‌نظر می‌رسد عمدا این کار صورت نگرفته.
جعفری: کمی بی‌تجربگی دلیل این امر بود زیرا کار کردن در بخش خصوصی نوعی شتابزدگی دارد که باید براساس منابع محدود و همچنین زمان محدود سریع‌تر کار صورت بگیرد زیرا ما نمی‌توانیم مانند کشورهای اروپایی یا آمریکایی ۴ سال برای ساخت یک پروژه در بخش خصوصی وقت بگذاریم. در اینصورت هرگز شاهزاده روم تولید نمی‌شد. ساخت شاهزاده روم طی ۱۵ ماه انجام شد. خود ما در زمان تولید متوجه ایرادهایی که فیلمنامه یا بخش‌های دیگر داشتند؛ می‌شدیم اما نمی‌توانستیم مانند فیلم‌های رئال؛ تولید را متوقف کنیم و از نو کار را شروع کنیم زیرا در انیمیشن تغییر یک پلان یعنی اینکه نتیجه زحمات یک گروه چند نفره را دور بریزیم و دوباره از نو شروع کنیم و این امر زمان و هزینه زیادی می‌خواهد که برای ما امکان‌پذیر نبود. هدف ما از این کار این بود که فقط ثابت کنیم می‌توانیم در داخل یک فیلم سینمایی انیمیشن که موفق هم باشد تولید کنیم زیرا در زمان ساخت بسیاری از افراد باور نمی‌کردند این کار ممکن باشد. از طرف دیگر ما در سینمای انیمیشن تجربه زیادی نداریم و در حال طی کردن پله‌های اول هستیم. ما هم نمی‌خواستیم اثری بسازیم که بایگانی شود بلکه می‌خواستیم فیلم دیده شده و اکران شود و هزینه‌های خود را بازگرداند زیرا ما مانند شرکت‌های دولتی دست در جیب دولت نداریم لذا از ابتدا مخاطب عام در بحث سرگرمی برای ما مهم بود.
هزینه ساخت فیلم چقدر بود و آیا نهادهای دولتی حمایت کردند؟
جعفری: کل هزینه ساخت این فیلم دو میلیارد تومان بود یعنی حدود ۷۰۰ هزار دلار. درحالیکه ارزان‌ترین انیمیشن در دنیا مربوط به هند است که ۱۰ میلیون دلار هزینه ساخت آن است البته ما از ابتدا به فکر بازاریابی فیلم بودیم و نسخه عربی فیلم را به یک شرکت پیش‌فروش کرده بودیم. بخشی از هزینه از اندوختهٔ شرکت و بخشی نیز از طریق شرکت‌های خصوصی دیگر تامین شده و شرکت‌های دولتی و نهاد‌ها هیچ حمایتی نکردند زیرا نهادهای دولتی توقعاتی داشتند که خیلی معقول نبود و همچنین خیلی اعتماد نداشتند و دوست داشتند خودشان این کار را انجام بدهند.
امروز فیلمنامه‌نویسان ما به دلیل کمبود امکانات خلاقیت زیادی در فیلمنامه نمی‌توانند داشته باشند. آیا شمادر زمان نگارش فیلم نامه شاهزاده روم به این مسئله فکر می‌کردید؟
محمدیان: ما هم این مشکل را داشتیم البته انیمیشن دست فیلمساز را در خیال‌پردازی و رویا‌پردازی بازمی‌‌گذارد اما مشکل سخت‌افزاری وجود دارد زیرا اگر بخواهیم صحنه‌ای را با جزئیات زیاد بسازیم دچار مشکل می‌شویم و هزینه زیادی دارد و حتی به سیستم‌های پیشرفته نیاز است. مثلا در هنگام ساخت انیمیشن دانشگاه هیولا‌ها از سیستم‌های ناسا استفاده شده بود اما ما در ایران در بخش سخت افزار مشکل داریم و اگر ما محدودیت نداشتیم و مانند یک کمپانی که در هالیوود فعالیت می‌کند امکانات داشتیم ما هم می‌توانستیم پروژه‌های بسیار خوبی تولید کنیم زیرا در داخل ایده‌های خوبی وجود دارد و ما فقط در بخش ابزار مشکل داریم.
جعفری: ما در کشور ابزارهای خوبی در بخش انیمیشن داریم اما امکانات در دست نهادهایی است که به راحتی در اختیار فیلمسازان قرار نمی‌دهند مثلا ما نیاز به یک سوپر کامپیو‌تر داشتیم که از طریق دانشگاه شریف تامین شد اما همین سوپر کامپیو‌تر را نهادهای فرهنگی در اختیار ما نمی‌گذارند. امکانات در کشور وجود دارد اما به صورت جزیره‌ای و پراکنده است.
یکی از نکات قابل توجه در فیلم اطلاع‌رسانی و تبلیغات است به شکلی که حتی نام مدیر این بخش قبل از نام عوامل اصلی می‌آید؟
جعفری: از ابتدای کار تصمیم گرفتیم که راجع به هر موضوعی همه اظهارنظر نکنند بلکه هر بخش به صورت تخصصی کار خود را انجام دهد. ما از ابتدای نگارش فیلمنامه با اسماعیلی به عنوان مدیر تبلیغات پروژه وارد مذاکره شدیم و ایشان نیز قبول کرد اطلاع‌رسانی بخش مهمی در فیلم است درست مانند کسی که در دوی استقامت ادامه مسیر را بعد از طی کردن طول زیادی از مسیر می‌رود.
شما خودتان پیش‌بینی این سطح از استقبال را از فیلم داشتید؟
جعفری: ما قبل از ایران فیلم را در لبنان نمایش دادیم و آنجا ششمین فیلم پرفروش سال ۲۰۱۵ شده بود و به دنبال آن حدس‌هایی می‌زدیم که فیلم مورد استقبال قرار بگیرد. البته وضعیت اکران در سینمای ایران بیشتر بر روابط مبتنی است و خیلی قواعد خاصی ندارد به همین دلیل همیشه مقداری نگرانی وجود دارد اما حوزه هنری از پخش فیلم حمایت کرد و در تعداد سینما‌ها کمک کردند. هرچند سینمادار‌ها تعداد سانس‌هایی که اختصاص می‌دهند کم است و ما هم به دلیل تعداد زیاد فیلم‌های در حال اکران اعتراضی نکردیم. ما تمام تلاش خود را کردیم و انرژی گذاشته‌ایم و با دست خالی فیلمی ساختیم. مردم هم این انرژی را دریافت کردند و از فیلم استقبال کردند. مردم همیشه از مسئولان قدرشناس‌تر هستند.
در هنگام پخش و اکران فیلم همکاری نهاد‌ها به چه شکل بود؟
محمدیان: رئیس سازمان صداوسیما فیلم را در فجر دیده بود و علاقه‌مند بود که از فیلم حمایت کند و ما نیز از وی درخواست کردیم تیزرها در زمان مناسب پخش شود که به خوبی دیده شود. صداوسیما هم همکاری خوبی در این بخش کرد و زمان پخش تیزرهای در تلویزیون به خوبی باعث دیده شدن فیلم شد و تاثیر مستقیمی در میزان فروش فیلم داشت. اگر ما به شهرداری و نهادهای دیگر امید داشتیم که به ما بیل‌برد بدهند؛ شاهزاده روم تبلیغات خوبی نمی‌توانست داشته باشد. شهرداری باید از فیلم‌ها حمایت کند اما ما بیش از ده نامه به بخش‌های مختلف شهرداری تهران فرستادیم. همه آن‌ها هم در برخورد اول با روی خوش می‌گفتند از فیلم حمایت می‌کنیم اما در ادامه؛ نامه بایگانی می‌شد و دلیل این کار را نمی‌دانستیم. درنهایت شهرداری به شاهزاده روم که فیلمی درباره مادر امام زمان (عج) است هیچ بیلبوردی نداد و تنها کاری که توانستیم انجام دهیم این بود که از بخش فرهنگی مترو که از شهرداری جداست؛ تقاضا کردیم پوسترهای ما را نصب کنند و ما نیز برای آن‌ها اکران ویژه درنظر بگیریم این اقدام شهرداری در حالی است که جزء رئوس برنامه‌های فرهنگی اجتماعی شهرداری حمایت از آثاری مانند شاهزاده روم است اما شهرداری تهران به‌رغم نامه‌نگاری بسیار که از سوی فارابی و شورای شهر انجام شد از شاهزاده روم حمایت نکرد و این امر به میزان تبلیغات ما ضربه زد زیرا گروهی تلویزیون تماشا نمی‌کنند و قطعا تبلیغات ما را در تلویزیون نمی‌بینند اما همین‌ها از خیابان عبور می‌کنند و اگر بیلبورد ما در شهر نصب شده باشد آنرا می‌بینند. همچنین در بخش خرید بلیت هنوز بلیت دولتی و رایگان به نهاد‌ها داده نشده و میزان فروش فیلم رقم واقعی است که توسط خود مردم خریداری شده است.
روند دوبله و گویندگی در فیلم چگونه بود؟ آیا همه کسانی که در فیلم صحبت کردند از ابتدا مدنظر بودند؟
محمدیان: از ابتدای ساخت فیلم دوست داشتیم از بازیگران حرفه‌ای برای گویندگی در فیلم استفاده کنیم اما به دلیل هزینه‌های زیاد منصرف شدیم. در این فیلم یک خلاقیت به خرج دادیم. ابتدا صدای شخصیت‌ها را ضبط کردیم و بعد انیماتور‌ها براساس این صدا کاراکتر‌ها را طراحی کردند و صدا بعد از جان گرفتن شخصیت‌ها روی آن‌ها سینک شد. در این روش وقتی طراح انیمیت صدا را می‌شنید بهتر می‌توانست شخصیت‌ها را طراحی و خلق کند
برای پخش بین‌المللی فیلم چه برنامه‌های دارید؟
جعفری: فیلم در کویت، عراق و ساحل عاج اکران شده و در عربستان و انگلستان نیز چند پخش محدود داشته است. همچنین قرار است در ایتالیا به نمایش دربیاید. در پاکستان، هند، روسیه نیز نمایش داده می‌شود. همچنین قصد داریم محصولات جانبی فیلم همچون عروسک و لوازم تحریر را تولید و عرضه کنیم.
محمدیان: در شاهزاده روم قصد داشتیم یک خیال‌پردازی برای کودک فراهم کنیم که وهن و پوچ نباشد و از واقعیت نیز دور نباشد. قصد هم داریم با نمایش آن به صورت بین‌المللی این الگو را گسترش دهیم زیرا امروز شخصیت اصلی بسیاری از انیمیشن‌ها دختر است و دختران تاثیر زیادی در زندگی روزمره دارند. یکی از دلایلی که شخصیت اصلی این فیلم را دختر انتخاب کردیم ارائه یک الگوی درست اسلامی است و نگاه ما به انیمیشن یک نگاه فرهنگساز است. این حق همه کودکان است که فیلم را در شهر خودشان ببینند زیرا سینما یک هنر تاثیرگذار است و اگر فیلم خوبی ساخته شود قطعا مورد استقبال قرار می‌گیرد.