کار تیمی در ایران؛ افسانه یا واقعیت؟
در مستند مناظره غیر محرمانه با حضور فیروز راز نهان، شکوه نوابی‌نژاد و احمد محمودی افزادی مجری- کار‌شناس برنامه پیرامون کار تیمی در ایران بحث و تبادل نظر شد.
به گزارش ایلنا، در مستند مناظره غیر محرمانه با حضور فیروز راز نهان، مدیر اجرایی تدوین نقشه مهندسی فرهنگی کشور، شکوه نوابی‌نژاد چهره ماندگار و رئیس انجمن مشاوره ایران و احمد محمودی افزادی مجری- کار‌شناس برنامه پیرامون کار تیمی در ایران بحث و تبادل نظر شد..
محمودی افزادی در ابتدای این برنامه با نام بردن از اصطلاحی به نام «شاخص پیچیدگی اقتصادی» گفت: این اصطلاح در دانشگاه‌های هاروارد و‌ام آی تی میزان توانایی تولید کشور‌ها در تولید کالاهای پیچیده از رهگذر ساختارهای تعامل افراد و تجمیع دانش‌های پراکنده در یک نظام کاری و رفتاری تعریف می‌شود. در این خصوص رتبه ما در این شاخص در سال ۱۹۶۴، ۶۴ بوده که در سال ۲۰۱۲ به ۱۱۰ رسیده است. این نشان می‌دهد چیزی که به عنوان وجود ژن کار گروهی در ذات ما نام برده می‌شود، درست نیست.
فیروز رازنهان در پاسخ به این مساله گفت: ژن یک استعداد بالقوه است که درصورت فراهم شدن شرایط تبدیل به یک رفتار می‌شود. می‌خواهم بگویم کار گروهی یک مفهوم پیچیده و چند لایه است که متاسفانه ذهنیت درستی درباره آن وجود ندارد.
وی ادامه داد: سطح تحلیل مسائل اجتماعی، یک سطح کلان است که باید در کل جامعه بررسی شود. جامعه ایرانی در هشت سال دفاع مقدس نشان داد که آگاهانه از عزیز‌ترین دارایی‌های خود در حد جان خویش می‌گذرد تا اهداف ملی محقق شود. بنابراین نباید در سطح یک همکار یا دایره‌ای از دوستان، رفتار کار گروهی سنجیده و محک زده شود.
افزادی دراین باره گفت: اما این اتفاق منجر به توسعه رفتار گروهی در نسل‌های بعد نشده است.
در سمت دیگر این مناظره شکوه نوابی‌نژاد معتقد بود ایرانیان در کار گروهی ضعیف هستند و در کار فردی بسیار قوی هستند، وی در این خصوص توضیح داد: مانند دانش آموزان و دانشجویان زبده مدارس که قدرت کار فردی را ثابت کرده‌اند یا در ورزش‌های انفرادی که بسیار قوی هستیم.
تجربه نشان داده که در کار گروهی گاهی یک نفر خیلی بیشتر از سه نفر کار می‌کند چون بقیه افراد مهارت‌ها را نیاموخته‌اند. اما در جوامع فردگرا مثل آمریکا این‌ها مهارت‌های کار گروهی را می‌آموزند. بنابراین در کار گروهی توفیق می‌یابند. ما هم در برخی کارهای گروهی موفق مثل برگزاری هیات‌ها، مراسم عزاداری و.... بسیار منظم عمل می‌کنیم، اما این‌ها رفتارهای ارزشی گروهی نام دارند. بنابراین نمی‌توان گفت که ذاتا بازده کار گروهیمان بالاست.
افزادی در این قسمت نتیجه گیری کرد نقطه وصل صحبت خود، دکتر رازنهان و نوابی‌نژاد در اینجاست که در رفتارهای جمعیِ ایرانیان یک ارزش مثل عزاداری، دفاع مقدس و... افراد را به هم پیوند می‌دهد. بنابراین اگر بتوان در رفتارهای سازمانی و اقتصادی یک عامل ارزشی مشترک پیدا کرد ممکن است همان رفتار بازتولید شود.
رازنهان در این بخش پاسخ داد: نه لزوما! شما تصور کنید دو برادر چقدر به هم نزدیکند و ارزش‌های مشترک زیادی دارند اما در شراکت که نوعی از کار گروهی است به بن بست می‌رسند. خانم دکتر در ابتدا به نکته خوبی اشاره کردند به نام آموزش؛ کدام یک از ما یک ساعت رسمی آموزش کار تیمی دیده است.
نوابی‌نژاد در این خصوص توضیح داد: چون یکسری ارزش‌ها و برخی موارد موانع فرهنگی داریم، باعث می‌شود چندان در کار گروهی، ولو در حد حضور در جلسات مشاوره گروهی زوجین، موفق نباشیم.
احمدی افزادی در این بخش از برنامه اظهار داشت: اگر از داشتن یا نداشتن این روحیه بگذریم چه اتفاقی می‌افتد؟ سال هاست که مشغول به این قضیه هستیم. شاید این مساله ما را از هدفمان دور کند.
نوابی‌نژاد پاسخ داد: این مساله یک مهارت است و آموختنی که باید یاد گرفته شود.
رازنهان هم ادامه داد: اگر رفتاری با ارزش‌های یک جامعه سنخیت داشته باشد رشد می‌کند. برای ما وجهه و آبرو بسیار مهم است چون دیگران برای ما مهم هستند؛ اما در یک جامعه فردگرا دیگران چندان مهم نیستند.
نوابی‌نژاد همچنان بر تاثیر آموزش در این قضیه اعتقاد داشت و گفت: ما عادت به تکروی داریم هر چند در مسائل ارزشی در انجام کار گروهی موفقیم اما در هیچ خانواده‌ای آموزش مشارکت از سنین کودکی رواج ندارد.
رازنهان در سطوح مختلف به تبیین واقعیت کار گروهی پرداخت و گفت: ما در سطح ملی (احزاب سیاسی و تعاون) مشکل داریم، ضعف در همکاری بین نهادی و بین سازمانی وجود دارد. در همکاری درون سازمانی نیز به همین گونه مشکل داریم و به لحاظ گروهی نیز در کارهای مشارکتی رویه قوی نداریم. بین گرایش و تمایلمان به جمع و کاری که انجام می‌دهیم باید تفکیک قائل شویم. زیرا در جمع‌های دوستانه موفقیم اما در کارهای گروهی نه. بنابراین در سطوح مختلف دچار چالش‌هایی در این زمینه هستیم. در مقابل مصادیق زیادی هم داریم که در بسیاری عرصه‌ها موفق عمل کرده‌ایم.
نوابی‌نژاد در خصوص مورد مثال سطح مشارکت‌ها گفت: شما می‌گویید دو برادر چون نزدیکندباید شراکت داشته باشند. اما موضوع شراکت بسیار مهم است.
رازنهان هم پاسخ داد: چون افراد به شدت تجربیات منفی از شراکت دارند حتی در قالب ضرب المثل‌هایی مثل اگر شراکت خوب بود خدا هم شریک داشت، نیز ذهنیت منفی خود به این مساله را نشان داده‌اند.
افزادی گفت: همه ما پذیرفته‌ایم که هم در تئوری و هم عمل در کار گروهی مشکل داریم.
راز نهان نیز ادامه داد: ما تعریف درستی از کار تیمی نداریم. مثلا استدلال می‌کنند در نوعی از کار تیمی موفق عمل می‌کنیم. وی با ارائه چند اسلاید و مقایسه چند کشور در این زمینه به این نتیجه رسید که جامعه ایرانی گرایش به کار تیمی دارد اما پایداری در این مساله دیده نمی‌شود. صورت مساله ما با برداشت ما از کار تیمی درست نیست.
نوابی‌نژاد در این زمینه توضیح داد: در مواردی که زمینه‌های ژنتیکی دارد آن قدر آموزش تاثیر دارد که می‌توان تحولات بزرگی ایجاد کرد.
محمودی افزادی از جمیع صحبت‌های گفته شده در این مناظره اینگونه نتیجه گیری کرد که چیزی به نام کار تیمی به صورت ژنتیکی نداریم. همچنین فرهنگِ ارزش محوری که کار گروهی را تقویت می‌کند را داریم اما از این زمینه استفاده مناسبی نکرده‌ایم. آموزش این مهارت از کودکی و در خانواده شروع می‌شود و فکر می‌کنم نظام آموزشی آن را تقویت می‌کند که متاسفانه از آن غافل بوده‌ایم