نمکدوست: حق دسترسی آزاد به اطلاعات اکسیژن دموکراسی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، حسن نمک‌دوست (روزنامه‌نگار) در مراسم روز جهانی دسترسی آزاد به اطلاعات صبح امروز (یکشنبه 11 مهرماه) با نگاه ویژه به اهمیت مساله دسترسی آزاد به اطلاعات برای حرفه روزنامه‌نگاری گفت: درباره اصطلاح عام جریان آزاد به اطلاعات بسیار صحبت شده است اما من می‌خواهم از منظر نیازهای حرفه روزنامه‌نگاری به این قانون نگاه کنم.

نمکدوست تشریح کرد: در سال ۱۷۶۶ قانون مطبوعات سوئد به حق دسترسی آزاد به اطلاعات توجه نشان داد پس می‌توان گفت این موضوع یکی از رویکردهای اساسی و بنیادین در حرفه روزنامه‌نگاری محسوب می‌شود. در تمامی وب‌سایت‌ها و پایگاه‌های نهادهای برجسته روزنامه‌نگاری نیز آیکون مربوط به دسترسی آزاد به اطلاعات وجود دارد. طبعا آزادی دسترسی به اطلاعات یکی از شاخصه‌ها و مولفه‌های اصلی آزادی بیان است اگر آزادی در دسترسی نباشد چه چیزی را می‌خواهیم بیان کنیم.

این روزنامه‌نگار تاکید کرد: البته خوب است که حق دسترسی آزاد به اطلاعات برای تک تک شهروندان فراهم شود اما باید قبول کرد در زندگی و کار حرفه‌ای بیشتر آن‌ها احتیاج چندانی به الزام داشتن دسترسی آزاد به اطلاعات وجود ندارد اما حرفه روزنامه‌نگاری به دسترسی آزاد به اطلاعات به عنوان یکی از احتیاجات حرفه‌ای خود نیازمند است. روزنامه‌نگار باید بداند که در حکومت چه می‌گذرد و اطلاعات و مستندات چیست و باید بداند تصمیماتی که در پشت درهای بسته اتاق‌ها گرفته می‌شود چه روند و فرآیندی طی می‌کند.

او به تاریخچه توجه دسترسی آزاد به اطلاعات در ایران نیز اشاره کرد و گفت: مساله دسترسی آزاد به اطلاعات که در دنیا سابقه‌ای ۲۵۰۰ ساله دارد و در کشور ما ۲۵ سال پیش به صورت جدی توسط شورای انفورماتیک تدوین و پیگیری شد.

 ادامه داد: در آن زمان یک پیش‌نویس بسیار مقدماتی نیز تدوین گردید. بعد از آن دکتر کاظم معتمدنژاد موضوع دسترسی آزاد به اطلاعات را با نگاه الزام آن برای حرفه روزنامه‌نگاری پیگیری کرد و نهایتا جمعی از دوستان حقوقدان دانشکده شهید بهشتی در این مسیر اقداماتی انجام دادند نهایتا پیش‌نویس قانون دسترسی آزاد به اطلاعات در دوره دوم دولت آقای خاتمی منطبق با استانداردهای امروزی تدوین و به هیئت دولت تحویل داده شد اما در هیئت دولت با جرح و تعدیل مواجه شد و به شدت از قدرت آن کاسته شد و همین قانون به مجلس رفت با این حال موضوع به دولت بعدی موکول شد تا در مجلس دوم زمان آقای احمدی‌نژاد‌‌ همان لایحه نصفه و نیمه به جریان بیفتد. امروز نیز اصلاحاتی انجام شده و کار قانون پیش رفته است.

نمک دوست ادامه داد: درست است که شاید به ظاهر لایحه مذکور حداقل‌ها را به ارمغان بیاورد اما ماهیت این حرف به گونه‌ای است که حداقل‌ها نیز قابل تامل است. حق دسترسی آزاد به اطلاعات را سنگ بنای آزادی بیان و اکسیژن دموکراسی می‌داند همین که در حال حاضر دسترسی اطلاعات محیط زیستی و سلامتی افراد فراهم شده نکته مثبتی است و می‌تواند در مساحت‌های اجتماعی و فردی تاثیر بگذارد.

 روزنامه‌نگار خاطرنشان کرد: حکومت‌ها همه چیز را درباره ما ثبت شده نگهداری می‌کنند و می‌دانند، بیمه، بانک و... داده‌های کاملی از گذشته ما دارند که شاید خودمان ندانیم اما ما اصلا نمی‌دانیم مثلا در جلسه‌ای که منجر به رد صلاحیت فلان شخص شد چه استدلالی بیان شد یا وقتی بعد از یک مصاحبه استخدامی مورد ارزیابی قرار می‌گیریم چه مباحثی در ا علام نتیجه تاثیر گذاشته است. قانون دسترسی آزاد به اطلاعات در رابطه دولت و ملت تعادل ایجاد می‌کند.

این روزنامه‌نگار انتقاداتی نیز به پیگیری مطالبه حق دسترسی آزاد به اطلاعات از سوی روزنامه‌نگاران وارد کرد و گفت: اگر از من بپرسند در ۲۵ سال گذشته چه کسانی با وجود تاثیر مستقیم این قانون بر حیات حرفه‌ایشان کمترین تلاش‌ها را در تحقق آن داشتند می‌گویم روزنامه‌نگاران.

 ادامه داد: روزنامه‌نگاران متاسفانه نسبت به دسترسی آزاد به اطلاعات و انتشار آن کم توجه بوده‌ام در حالی که این مطالبه بیش از ۲۵۰ سال است در سایر جوامع شکل گرفته است ما روزنامه‌نگاران موتور اصلی مطالبه این حق در جامعه هستیم از پزشکان و مهندسان به اندازه روزنامه‌نگاران نمی‌توان چنین انتظاری داشت البته در کنار ما حقوقدانان نیز گروه دیگری هستند که با وجود اهمیت نقششان در تحقق این مساله چندان پررنگ عمل نکرده‌اند جامعه‌ای با احقاق این حق بسیار با پیش از آن تفاوت ماهوی پیدا می‌کند و می‌توان گفت در صورت تحقق دسترسی آزاد به اطلاعات جامعه از یک مرحله گذار عبور کرده است.

در ابتدای این نشست نیز استر کیش لاروش پیام مدیرکل یونسکو به مناسبت روز بین‌المللی دسترسی جهانی به اطلاعات را قرائت کرد و همچنین محب حسینی مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو ایران درباره دسترسی آزاد منابع علمی آموزشی و محمد محمودی مشاور سازمان فناوری اطلاعات درباره توانمندسازی توان خواهان (معلولان) از طریق دسترسی به اطلاعات مطالبی ارائه کردند.