نگاه یونگی به زن/ فتح مکبث از همه آثار شکسپیر آسان‌تر است

به گزارش خبرنگار ایلنا، نمایش «نیمروز اسکاتلند» به کارگردانی ندا هنگامی، نمایشی برگرفته از اثر شناخته شده «مکبث» شکسپیر است که با نگاهی نو و طراحی ویژه در اجرا و روایت با بازی نگار برلیان، شیدا دوپیکر، پیمان رضایی، رویا رضایی، امیر سمیعی، الهه عبدی، علیرضا گرگانی، کتایون لطیف، سهیل میرزا آقایی، میلاد مرادی، علی مسلمی، نازنین نادرپور و مینا همدانی در سالن ارغنون روی صحنه رفته است. 

تراژدی مکبث شرح زندگی پرحادثهٔ سرداری دلیر و لایق به نام مکبث است. دانکن، پادشاه شریف اسکاتلند، او را از میان هواخواهان خود برمی‌کشد و به وی لقب و منصب می‌بخشد، اما مکبث براثر تلقین جادوگران و وسوسهٔ نفس و به اغوای زن جاه‌طلب خویش در شبی که پادشاه مهمان اوست او را در خواب به قتل می‌رساند و با این قتل جهنمی برای خویش به‌وجود می‌آورد. مکبث از آن پس گرفتار عذاب وجدان می‌شود، چندان که هر آهنگی و هر در کوفتنی او را هراسان می‌کند. 

ندا هنگامی در گفتگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این سوال که چرا «مکبث» را برای این نوع اجرا انتخاب کرده است، گفت: مکبث بود که من را انتخاب کرد. اساسا مکبث مدت‌هاست دغدغه من برای کارگردانی است و به نظرم با کانسپتی که در ذهن من بود تفهیمش با بازیگرانی که برای اولین بار قرار است روی صحنه بروند ساده‌تر بود. 

او با بیان اینکه «همه بازیگران اولین بار بود روی صحنه می‌رفتند» گفت: یک سال و نیم این نمایش تمرین شد و بازیگران می‌خواستند به سلسله مراتب حرفه‌ای وارد شوند و این یازده نفر با سماجت مطلق می‌خواستند باقی بمانند و معتقدم یکی از دلایل دیده شدن اثر هم همین خواست بی‌دریغ بچه‌هاست. 

هنگامی تصریح کرد: «مکبث» در بین آثار شکسپیر قابل فتح‌تر است. چون ساده‌تر می‌شود مفاهیم روان‌شناسی را در آن طراحی کرد و کار را برای بازیگرانی که یک سال و نیم در اختیار گروه هستند و اولین بار است که روی صحنه می‌روند ساده‌تر می‌کرد. همیشه دوست داشتم مکبث را کارگردانی کنم چون متن مناسبی برای کانسپت ذهنی من بود و متن مناسب‌تری برای اینکه بتوانم با گروهی این چالش را داشته باشم که دوره بازیگری ندیده‌اند. 

این کارگردان در پاسخ به این سوال که آیا شیوه روایی کار باعث نمی‌شود فهم متن و داستان برای تماشاگری که «مکبث» را نخوانده سخت شود، گفت: اگر متن مکبث را کنار همین کاری که اجرا می‌شود قرار دهید می‌بینید که اجرا دارد‌‌ همان روایت متن را پیش می‌رود با این تفاوت که با شیوه اجرایی که من انتخاب کردم بعضی جا‌ها، تصویر جایگزین دیالوگ می‌شود. 

هنگامی ادامه داد: در جایی، در مونولوگ‌هایی که رضا گوران برای نمایش نوشته، صحنه سکون مطلق است و فقط مونولوگ بیان می‌شود که ربط به کانسپتی دارد که من دوست داشتم از قصه مکبث روایت کنم؛ اما کاملا خط قصه‌‌ همان است که در متن شکسپیر می‌خوانید. این را خیلی‌ها گفتند که متن اجرا از اثر شکسپیر سخت است. اما من تلاشم را کردم تا آنقدر خوراک بصری و شنیداری به مخاطب بدهم که جایگزین عدم درکش از روایت غریب قصه شود. 

او خاطرنشان کرد: در شیوه روایتی از اثری که شکسپیر نوشته و جای مکاشفه و کشف دارد ترجیح می‌دهم مخاطبم را از تنبلی خارج کنم و او را هم وارد مکاشفه کنم. نمی‌خواستم اجازه دهم که تماشاگر بیاید یک قصه ساده از مکبث بشنود و برود. مکبث اثری است که سال‌ها روایت شده و هزاران بار دیگر بعد از من هم روایت خواهد شد پس این اثر حقش است که وقتی مخاطب به سمتش می‌آید با کشف بیاید و درون مایه اثر را از زایه نگاه من کارگردان کشف کند. 

هنگامی یادآور شد: دوست داشتم به متن شکسپیر وفادارانه عمل کنم و همه حرکات و دیالوگ‌های اجرا وام گرفته از خود متن شکسپیر است؛ من چیزی را خلق نکردم که شکسپیر از آن حرفی نزده باشد. 

کارگردان نمایش «نیمروز اسکاتلند» گفت: من با شخصیت‌های نمایش‌هایی که کارگردانی می‌کنم از نظر روان‌شناسی بسیار درگیر می‌شوم. پیش از آنکه به کانسپت اجرایی برسم اول شخصیت‌ها هستند که من را درگیر می‌کنند. 

هنگامی با بیان اینکه «مکبث و لیدی مکبث در ادبیات دراماتیک جهان از نظر روان‌شناسی بسیار پیچیده هستند.» گفت: با اینکه «مکبث» تاکنون با کارگردان‌های زیادی کارگردانی شده و به شیوه‌های متفاوت روایت شده اما هنوز هم نقاط سوالی در این اثر وجود دارد؛ مثلا اینکه آیا واقعا لیدی مکبث بچه داشته؟ هنوز بسیاری از سوالات در این اثر بی‌جواب است. 

او خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه من مدت‌ها درگیر یونگ و نگاه تحلیلی‌اش به زن بودم و این موضوع را در پیچیدگی‌های روانی این دو شخصیت دنبال کردم و مدام به این فکر می‌کردم که همه آن شخصیت‌های دیگر نمایش ونکون هم به‌نوعی بخشی از خود مکبث هستند. 

کارگردان نمایش «نیمروز اسکاتلند» در توضیح شیوه اجرایی خلاق این نمایش گفت: اساسا همین پیچیدگی شخصیت‌ها نسبت به دیالوگ‌ها و دغدغه‌هایی که خود شکسپیر طراحی کرده من را به سمت این نتیجه‌گیری برد که تمام این شخصیت‌هایی که در این نمایش بازی می‌کنند یک نفرند؛ فقط در موقعیت‌های متفاوت دارند وجوه متفاوت خودشان را ارائه می‌دهند. 

هنگامی تصریح کرد: فکر می‌کنم در عالم رئال هم ما همین هستیم و تنها بخشی از خود را در مقابل هرکسی بروز می‌دهیم. به نظرم نگاه یونگی من به اثر، نمایش را جذاب می‌کند. 

نمایش «نیمروز اسکاتلند» با اقتباس از مکبث شکسپیر کاری از ندا هنگامی است که تا ۱۸ مهر در سالن ارغنوان ساعت ۳۰. ۱۹ روی صحنه خواهد بود.