خبرگزاری کار ایران

در بزرگداشت ناصر تکمیل همایون مطرح شد؛

طنازی یک قزوینی اصیل/جاهل‌های دروازه‌ غار هم حرف‌های تکمیل‌همایون را می‌فهمند

میرات تکمیل‌همایون در علوم انسانی پیوند میان تاریخ، علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، مراسم بزرگداشت ناصر تکمیل همایون عصر دیروز (دوشنبه ۱۳ دیماه) همزمان با زادروز هشتاد سالگی او با حضور سیدمحمد بهشتی، احمد مسجدجامعی، رضا داوری اردکانی، محمدامین قانعی‌راد، باقر ساروخانی و جمع دیگری از فعالان عرصه تاریخ و جامعه‌شناسی در تالار ایوان شمس برگزار شد.

رضا داوری اردکانی (رئیس فرهنگستان علوم) در این نشست با اشاره به علاقه تکمیل همایون به مباحث جامعه‌شناسی و سیاست گفت: بعد از ۲۸ مرداد و در جریان ملی شدن صنعت نفت ما همیشه جزو همراهان دکتر مصدق بودیم البته آقای تکمیل همایون از من سیاسی‌تر بود و جرأت و نترسی بیشتری در این زمینه داشت اما من فقط درباره سیاست نوشتم. در سال ۱۳۴۲ که شرایط سخت‌تر شد او از ایران به فرانسه رفت و آنجا تحصیلات خود را در رشته جامعه‌شناسی ادامه داد البته با نگاهی به تاریخ. اصولا در رشته‌های علوم انسانی باید به حوزه تاریخ توجه بیشتری داشته باشیم اما متاسفانه تاکنون آن طور که باید مباحث تاریخی را مدنظر قرار ندادیم.

رئیس فرهنگستان علوم افزود: تکمیل همایون تاریخ را با نگاه جامعه‌شناسان دنبال می‌کرد و از منظر جامعه‌شناختی به تاریخ ایران می‌نگریست و می‌نگرد. این نگاه باید در تاریخ نویسی ما بیشتر به کار رود. او از‌‌ همان دوره دانشجویی استعدادهای بالقوه و ظرفیت‌های اساسی خود را در این مباحث نشان داد و آرام آرام بدون هیچ ادعایی پژوهش‌ها و تحقیقات خود را پیش می‌برد.

سیدسجاد علم الهدی (معاون پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) نیز تاکید کرد: جامعه علمی و دانشگاهی ما بیش از پیش نیاز به اساتیدی همچون آقای تکمیل همایون دارند متاسفانه دانشگاه‌های ما از محتواهای عمیق و اساتید فرهیخته روز به روز خالی‌تر می‌شوند و ضوابط و آیین‌نامه‌ها در کنار یکسری شرایط خاص حاکم بر کشور گاهی دانشگاه‌ها را از داشتن اساتید فرهیخته محروم می‌کنند. تکمیل از استادانی است که کاش دانشگاه‌ها مدرسانی همچون او بیشتر داشته باشند. او نماد یک استاد واقعی است که شخصیت علمی را به تصویر می‌کشد که با علم زندگی کرده است و به عشق علم و برای توسعه علم زندگی خود را صرف کرده است.

معاون پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: تکمیل همایون حتی برای دانشجویانی با ظرفیت معمولی و متوسط نیز وقت کافی برای آموزش و برطرف کردن ابهامات آن‌ها می‌گذارد او استاد مسئولیت‌پذیری است که در کنار فعالیت‌های خود همواره مسائل اجتماعی و سیاسی را نیز با وسواس دنبال می‌کرده و هیچ‌گاه نسبت به آنچه که در جامعه‌اش می‌گذشت و نسبت به وطن و مردمش بی‌تفاوت و بی‌احساس نبود. زندگی تکیمیل‌همایون همواره با تلاش برای داشتن جامعه‌ای بهتر، مسئولیت‌پذیری، مبارزه. گذشت. او تاریخ را تنها برای انتقال به آیندگان نخواند و نقش تاریخ را در جامعه‌شناسی مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.

همچنین احمد مسجدجامعی در این مراسم اظهار داشت: ناصر تکمیل‌همایون شخصیتی ملی و ایران‌دوست است که به گواهی آثارش از لحاظ اخلاقی نیز ایرانی است. او یکی از پرکار‌ترین شخصیت‌هایی است که درباره ایران، تهران، تاریخ و جامعه کشورمان نوشته و می‌نویسد. درباره تهران زیاد می‌نویسند اما معمولا بیشتر آن‌ها کپی‌برداری‌های از کارهای گذشه است منتها تکمیل‌همایون در تمامی آثارش درباره تهران نوآوری به خرج می‌دهد. حتی اولین کارهای پژوهشی او درباره تهران هنوز هم خواندنی و پرکاربرد است.

مسجدجامعی اضافه کرد: تکمیل‌همایون با رویکرد جامعه‌شناختی به تاریخ پرداخته و عملا مطالعات فرهنگی و علوم اجتماعی را با رویکرد تاریخی در کشور مطرح کرد. به همین دلیل هم آثارش این قابلیت را دارند که با تمامی طیف‌های جامعه ارتباط برقرار کنند.

سیدمحمد بهشتی (رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و جهانگردی) نیز با اشاره به قزوینی بودن تکمیل‌همایون گفت: نکته قابل توجه این است که استاد قزوینی است و همه کسانی که قزوینی‌ها را نمی‌شناسند باید جلوی آن بنویسند؛ دکتر تکمیل‌همایون. از طرفی قزوین از جمله شهرهای رجال‌پرور کشور است و این رجال قزوین بسیار زیاد هستند و آدم‌های بزرگ در این شهر فراوانند، شهری که فرهیخته‌پرور است. این موارد در وجود استاد قابل لمس است و تعاریفی که دوستان از وی بیان کردند، مدعای سخن من است.

او افزود: اما تنها این نیست و باید گفت که قزوینی‌ها بسیار طناز هستند. هر حرفی را به آن‌ها بگویی در مقابل چهار قصه و شوخی را در یک بسته‌بندی بسیار شیرین و جذاب به شما تحویل می‌دهند. دکتر تکمیل‌همایون نمونه عیان این صفت است و برایش از شیرمرغ تا جان آدمیزاد سوژه فراهم کنید، آن‌وقت ببینید چگونه از همه جا، آسمان، زمین، ادبیات و تاریخ کمک می‌گیرد و در یک بسته‌بندی بسیار جذاب حق‌مطلب را ادا می‌کند.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و جهانگردی همچنین درباره طنازی تکیل‌همایون یادآور شد: وقتی تکمیل‌همایون با طنز سخن می‌گوید، جاهل‌های دروازه‌ غار هم می‌فهمند چه می‌گوید و سخنانش برایشان جذاب است. استاد این هنر را دارد که معانی بسیار پیچیده را در بسته‌بندی‌های سهل‌الوصول و جذاب عرضه کند. این هم از ویژگی‌های قزوینی‌هاست، بیخود نیست که عبید‌زاکانی متعلق به قزوین است! بیخود نیست که دهخدا اهل قزوین است.

باقر ساروخانی در بخش دیگری از این آیین نکوداشت بیان کرد: از میراث بزرگ وی در جهان دانش پیوند میان تاریخ، علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی است. تا پیش از آن همیشه تاریخ را داشتیم اما برایمان تاریخ زندگی بزرگان، پادشاهان، جنگ‌ها و غیره بود و اما تکمیل‌همایون تاریخ را به جامعه‌شناسی وصل کرد و پس از آن فضای جامعه‌شناسی تغییر یافت.

وی درباره ارتباط تاریخ و جامععه‌شناسی نیز متذکر شد: پس از آنکه تاریخ در جامعه‌شناسی نمود پیدا کرد، بعد از آن ما همیشه در کلاس درس می‌گفتیم افرادی که فرهنگ جامعه و تجربه حیات تاریخ دینی خویش را نشناسند، نمی‌توانند جامعه‌شناس آن کشور باشند. اگرچه هر عالمی باید از هر جای جهان علم را بیاموزد اما این دانش باید در دل جامعه قرار بگیرد و با متن جامعه تطبیق پیدا کند و بومی شود. آنجاست که می‌تواند کاربردی شود و مساله‌ای از جامعه را شناسایی و حل کند.

محمدامین قانعی‌راد نیز با اشاره به اینکه علم جامعه‌شناسی هنوز در ایران به صورت جدی دنبال نمی‌شود؛ گفت: ما در ایران هنوز در مرحله تاسیس علم جامعه‌شناسی هستیم. اقدامات ۷۰-۶۰ سال اخیر آقای تکمیل‌همایون تبلور یکی از اصلیترین جریانات تاسیس جامعه‌شناسی در کشور محسوب می‌شود. اما متاسفانه هنوز هم جامعه‌شناسی را جدی نگرفته‌ایم. با تلاش‌های افرادی همچون تکمیل‌همایون جامعه‌شناسی برایمان ملموس‌تر و زمینی‌تر شده و از آن بعد فلسفه صرف قاصله گرفته است. او همچنین جامعه‌شناسی را با تاریخ پیوند داده و اساسا این دو علم با یکدیگر نسبت خویشاوندی دارند و داده‌های جامعه‌شناسی از دل تاریخ استخراج می‌شود. جهت‌گیری‌های جامعه‌شناسی در ایران نیز در ۴۰ سال اخیر به واسطه فعالیت تکمیل‌همایون با تاریخ‌خوانی نیز همسو شده است.

کد خبر : ۴۴۴۲۲۱