محبت اهل بیت؛ دلیل بشارت پیامبر بر بهشت

با نزدیک شدن به روزهای آخر ماه صفر و پایان یافتن عزاداری بر مصیبت اهل بیت(علیهم السلام) شاهد ارسال پیامک‌هایی هستیم که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده و یک باور غلط را در جامعه رواج می‌دهد. پیام‌هایی حاوی روایتی از پیامبر(ص) است مبنی براینکه «هر کس پایان ماه صفر و آغاز ماه ربیع را به من بشارت دهد؛ من بهشت را به او بشارت می‌دهم» و در واقع فراخوانی است برای حضور افراد در شب اول ماه ربیع الاول چند ساعتی قبل از نماز صبح روز اول این ماه، برای کوبیدن در هفت مسجد و اعلام پایان دو ماه عزاداری و آغاز ماه شادمانی به حضرت زهرا(س) و از این طریق می‌خواهند از دستان حضرت زهرا(س) عیدی دریافت کنند و حاجات خود را برآورند.

با مراجعه به روایات و احادیثمتوجه می‌شویم که اصل حدیثو واقع چیز دیگری است؛ از ابن عباس نقل شده که گفت: روزی پیامبر(ص) به همراه تعدادی از اصحابشان در مسجد قبا نشسته بودند، رسول خدا(ص) فرمود: اولین کسی که الان بر شما وارد می‌شود، مردی از اهالی بهشت است، برخی از اصحاب تا این سخن را شنیدند، برخاسته و از مسجد خارج شدند، تا دوباره وارد شده و اولین کسی باشند که بهشت بر او واجب می‌شود. پیامبر(ص) متوجه شده، و به بقیه اصحاب که نزد ایشان بودند، فرمودند: اکنون جماعتی درحال سبقت گرفتن از یکدیگر، بر شما وارد می‌شوند،(ولی از میان آن‌ها) کسی که پایان یافتن ماه آذار(نام یکی از ماه‌های رومی معادل ماه خرداد و در آن زمان معادل ماه صفر که اتفاقا در آن سال ماه آذار و صفر منطبق بر هم شده باشند) را بر من بشارت بدهد، اهل بهشت است. آن جماعت برگشتند و وارد شدند و ابوذر(رضی الله عنه) نیز همراه‌شان بود، پیامبر به آن‌ها فرمود: ما در کدام‌یک از ماه‌های رومی هستیم؟ ابوذر گفت: یا رسول الله! ماه آذار به پایان رسیده است. پیامبر فرمود: ‌ ای اباذر! من این مسأله را می‌دانستم ولی دوست داشتم قوم من بدانند که تو مردی از اهالی بهشتی، و چطور این‌گونه نباشد، درحالیکه تو بعداز من به دلیل محبتت به اهل بیتم، از حرم من طرد(تبعید) می‌شوی، تنها زندگی می‌کنی و تنها می‌میری، و قومی که امر کفن و دفن تو را انجام می‌دهند، به واسطهٔ تو خوشبخت می‌شوند، آن‌ها دوستان من در بهشتی هستند که به پرهیزکاران وعده داده شده است.

منبع: کتاب معانی الاخبار(النص / ۲۰۴) و کتاب علل الشرایع مرحوم شیخ صدوق(ج ۱ / ص ۱۷۵)

این روایت نشان دهنده آن است که قول پیامبر(ص) تنها در‌‌ همان زمان و مکان به عنوان شرطی برای معرفی مرد بهشتی دارای مفهوم است و نه به معنای مطلق آن در همه زمان‌ها و مکان‌ها. با اندک تامل در حدیثدرمی‌یابیم که موضوع این حدیثاصلا بشارت به خروج ماه نیست و فرقی نمی‌کند که صفر باشد یا آذار! بلکه این حدیثهم یکی دیگر از احادیثفضائل شیعیان اهل بیت(ع) است و اصلا بحثاز خروج ماه و وارد شدن بر پیامبر نیست و ملاک محبت اهل بیت(ع) است و بس! اما با تاسف؛ این حدیثنبوی امروز در بین برخی شیعیان؛ به گونه‌ی مطرح شده که هرکس در پایان ماه صفر در هفت مسجد را بزند و به پیامبر پایان ماه صفر را خبر دهد؛ او اهل بهشت خواهد بود.

دق‌الباب مسجد پیشینه روایی ندارد

حجت‌الاسلام غرویان درباره سندیت کوبیدن درب مساجد و روشن کردن شمع مقابل مسجد در پایان ماه صفر می‌گوید: این احادیثازجمله احادیثی است که پیشینه و سندیت روایی ندارند.

وی با بیان اینکه اینگونه اعمال؛ آداب و رسومی بومی‌اند؛ گفت: این مراسم‌ها از سیره بزرگان و علما نبوده و سنت و باوری است که در بین مردم شایع شده است.

احیاء و راز و نیاز در مساجد به یاد مجاهدت امیرالمومنین(ع) در شب «لیلة المبیت»

اما آنچه در بعضی از روایات درخصوص پایان ماه صفر و ورود به ماه ربیع الاول توصیه می‌شود، اقامه نماز شکر به شکرانه برپایی دو ماه عزاداری و عبادت، روزه گرفتن، صدقه دادن، کمک به مستمندان و قرائت زیارت پیامبر(ص) و امیرالمومنین(ع) در ابتدای این ماه است. آداب خاصی نیز در مفاتیح‌الجنان شیخ عباس قمی برای این امر ذکر نشده و تنها به ذکر اعمال شب اول ماه بسنده شده است.

همچنین بنابر مستندات تاریخی و روایی معتبر شیعه و سنی، شب اول ماه ربیع الاول به دلیل هجرت حضرت رسول(ص) به مدینه و واقعه مهم خوابیدن حضرت علی(ع) در بستر پیامبر اکرم(ص) در سال سیزدهم بعثت در‌‌ همان شبی که کفار مکه تصمیم به قتل دسته جمعی حضرت رسول(ص) در بستر خواب گرفته بودند؛ به «لیلة المبیت» مشهور است.

بنابر نظر علما و براساس آنچه در روایات مستند و معتبر آمده، مستحب است که مومنین در این شب به یاد مجاهدت امیرالمومنین(ع) در مساجد حضور یافته و تا سحر به راز و نیاز و مناجات با خداوند متعال بپردازند و آنچه که باعنوان باز بودن در مساجد تا صبح عنوان شده؛ به دلیل مسئله فوق بوده نه تاکید و گسترش مسئله خرافی رفتن به درب مساجد و در زدن و شمع روشن کردن برای رفع حاجت.