کاهش سن ورود به بازار کار راهبرد مناسبی در حوزه سن بازنشستگی است

به گزارش خبرنگار ایلنا، مهدیار محبی از نویسندگان این اثر در ابتدای این نشست، گفت: کاهش مرگ و میر در سنین پایین و بالا به دلیل توسعه درمان، باعث تغییرات اقتصادی و در ساختار صندوق‌های بازنشستگی می‌شود. لذا مهندسی صندوق‌های بازنشستگی در دوره سالخوردگی جمعیت، سیاست خاصی را می‌طلبد.

وی‌ با بیان اینکه ما نیازمند شناخت نسبت حمایت یعنی نسبت جمعیت تولیدکننده در سنین جوان و میانسال به جمعیت خردسال و کهنسال هستیم و اثرات آن بر نظام حمایتی را بشناسیم، اظهار داشت: در چنین شرایطی (سرمایه) جایگزین پرداخت انتقالی در نظام های حمایتی و بیمه‌ای می‌شود‌ و این جز راه‌های مدیریت صندوق در کشورهای سالخورده محسوب شده است.

این کارشناس حوزه جمعیتی و بازنشستگی با اشاره به تئوری‌های گذار در جمعیت شناسی تصریح کرد: ما در مرحله قبل از گذار و جوانی با بالا بودن مرگ و میر و زاد و ولد مواجه هستیم. در طول دوران گذار با کاهش مرگ و میر و افزایش سن امید به زندگی و همزمان افزایش کمتر جمعیت مواجه هستیم و در دوران بعد از گذار با تثبیت سن امید به زندگی بالا و کاهش زاد و ولد در جمعیت مواجه هستیم.

به گفته محبی، در مرحله کودکی ساختار هرم جمعیتی، رشد جمعیت نوزادان و کودکان زیر ۱۵ سال را داریم، اما در ایران ما با رشد بالای جمعیت ۲۵ تا ۴۰ سال مواجهیم و در آستانه پیری جمعیت هستیم.

وی با بیان اینکه در ادامه ما نیاز به افزایش جمعیت و موالید را داریم و نظام انتقالاتی ما و نظام حمایتی ما به این طریق حفظ می‌شود، خاطرنشان کرد: ما از سال ۱۳۳۰ تا سال ۱۴۸۰ مطالعه کردیم که ببینیم با توجه به پیش‌بینی‌ها، نیازهای وضعیت اقتصادی کشور به چه روند جمعیتی خواهد بود و پنجره‌های جمعیتی که به نفع اقتصاد است، در چه دوره‌هایی رخ می‌دهد.

این کارشناس حوزه جمعیتی و بازنشستگی با تاکید بر اینکه رشد اقتصادی ما تابع میزان سرمایه و تعداد افراد شاغل یا آماده به کار است، ابراز داشت: سهم ثروت بازنشستگی در دوره رونق بیشتر می‌شود و در مرحله سالمندی جمعیت نظام پرداخت‌های انتقالی فرسوده شده و پس اندازهای مردم در سنین بالا به دلیل نیاز معیشتی کمتر می‌شود. ما نمی‌توانیم مصرف را کاهش دهیم، بلکه باید سمت تولید را در این دوره تغییر دهیم.

محبی با اشاره به موضوع بهره‌وری سنی، بیان کرد: ما به جای آنکه مدام بر افزایش سن بازنشستگی را افزایش دهیم، سن ورود به کار را کاهش دهیم. یعنی متوسط سن ۲۵ سال در ورود به دوره حق بیمه‌پردازی به حدود ۲۰ سال نزدیک شود و افراد شاغل حق بیمه پرداز از سنین پایین‌تر حق بیمه بدهند. به این نحو شوک ناگهانی برای افزایش سن بازنشستگی را نیز نخواهیم داشت.

وی افزود: بهتر است به جای تاکید بر نظام حمایتی و انتقالاتی بازنشستگی، تشویق افراد به پس اندازهای خصوصی بهتر است و باعث حفظ ارزش پول از این طریق بهتر است و این باعث حفظ معیشت آنان در دوره سالمندی می‌شود. پول شاغل در چنین شرایطی به سرمایه بدل می‌شود و پشتوانه وی در کنار حقوق بازنشستگی برای دوران سالمندی -که مخارج زیاد درمانی و معیشتی دارد- خواهد بود.

در ادامه این نشست، سینا شیخی، معاون پژوهشی موسسه راهبردی صبای صندوق بازنشستگی یادآور شد: مشکل صندوق‌های بازنشستگی بحرانی است که ندیدن آن ما را در آینده دچار مشکل می‌کند، زیرا فرابخشی و چند حوزه‌ای است. یعنی نظام درمانی، اقتصادی، بیمه‌ای، اجتماعی و فرهنگی ما در اثر این بحران دچار مشکل می‌کند.

وی با اشاره به اینکه همه مسئله صندوق‌های بازنشستگی فرزندآوری نیست، عنوان کرد: درست است که متوسط سن بازنشستگی ما پایین است اما ما برای سیاستگذاری نیاز به سرمایه اجتماعی داریم. مردم ما به سادگی به تصمیمات درست راضی می‌شوند و شرط آن برخورد صادقانه با مردم است. ما نباید زیان شرکت‌های تابعه صندوق‌ها را از جیب مردم رفع کنیم و سیاست‌های ما نباید بحران را فقط به تعویق بیندازد.

در این نشست، محمد سلیمانی، استاد دانشگاه امام صادق با تقدیر از نوشته شدن کتاب تغییرات ساختار سنی و سالخوردگی گفت: غفلت از ناترازی‌های صندوق‌های بازنشستگی می‌تواند ناگوار باشد. علاوه بر هزینه‌های بالای سلامت، هزینه پرداخت مستمری در شرایطی که تعداد شاغلین نسبت به بازنشسته‌ها باتوجه به پیری جمعیت، هر روز کمتر می‌شود، وضعیت را درگیر بحران‌های جدید می‌کند.

وی با بیان اینکه اقتصاد جدید مبتنی بر دانش و فناوری اطلاعات و علم‌محوری است، اظهار داشت: در چنین شرایطی اگر سن جمعیت به سمت پیری برود، بهره‌وری اقتصاد بیش از دوره‌های گذشته بر معیشت و تولید اثر منفی خواهد گذاشت زیرا شاغلین با سنین بالا بهره‌وری کافی در این حوزه را از نظر ذهنی ندارند.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه حرکت به اقتصاد مردمی مهم است، تصریح کرد: برای بازتعریف نقش مردم در اقتصاد باید از بازنشستگان خود در هدایت روندها و ظرفیت آنها استفاده کرد. سرمایه‌گذاری افراد در دوره اشتغال خودشان شاخص مهمی است که باعث حفظ معیشت خانوار در کنار پرداخت‌های بازنشستگی است که به خاطر کاهش درآمدها تضعیف شده است که بخشی از این انتقالات باید به شکل خصوصی انجام شود.

در ادامه این نشست، مجید کوششی، استاد جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران با اشاره به موضوع پژوهش‌های صورت گرفته درباره نسبت هرم سنی جمعیت و اقتصاد صندوق‌های بازنشستگی خاطرنشان کرد: موضوع اقتصاد نسلی ما این است که اثرات سن و جنسیت را بر حساب‌های ملی و شاخص‌های اقتصادی کلام و پرداخت‌های حمایتی و تامین اجتماعی را بررسی می‌کند.

وی با بیان اینکه از پهلوی دوم تا اوایل دوره جنگ ما متوسط زاد و ولد برخی خانوارها بین شش تا هفت فرزند را داشتیم و این پس از جنگ طی یک دهه بسیار کاهش یافت و این یک شوک عظیم بود، ابراز داشت: این مسئله همزمان بود با افزایش شدید امید به زندگی نیز مواجه بودیم. شانس امید به زندگی بالا نیز به صندوق‌ها فشار مالی ناشی از هزینه مستمری‌ها را وارد می‌کند.

این استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: این درحالی است که امید به زندگی در صندوق کشوری به خاطر سبک زندگی استادان دانشگاه، مدارس و کارمندان تا حدود ۹۰ سال نیز در برخی استان‌ها می‌رسد و این هزینه بسیار بیشتر است.

کوششی با مقایسه اقتصاد ایران و آلمان بیان کرد: کشورهایی مثل ایران و هند بسیار دیرتر وارد بازار کار می‌شوند اما در آلمان افراد از ۲۱ سالگی و ۲۰ سالگی و در دوران دانشگاه شاغل می‌شوند و پس‌انداز خصوصی یا بیمه‌ای می‌کنند، اما در هندوستان بسیاری به دلیل ورود دیرهنگام به بازار کار مثلا تا ۳۰ سالگی و خروج زودهنگام، گاه تا سنین بسیار بالا نیز افراد به طور غیررسمی در بازار کار پس از بازنشستگی می‌مانند.

وی با اشاره به کمبود پس‌انداز در خانوارهای ایرانی یادآور شد: فشار این کمبود پس‌انداز در ادامه باعث عدم حفظ سرمایه در خانواده می‌شود. هزینه‌های تحصیل، ازدواج فرزندان و حتی کفن و دفن عملا باعث می‌شود هیچ چیزی در خانواده حفظ نشود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه یک پنجم سالمندان در ایران نیازمند کمک بهزیستی و کمیته امداد هستند، عنوان کرد: این افراد دارایی‌های کافی و پس‌انداز در دوران پیری نداشته‌اند و نیاز دارند که متکی به منابع عمومی باید باشند. ضمن اینکه فرزندان نیز توان کمک به آنان ندارند.

در پایان این نشست، مهدی مسکنی، مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری گفت: موسسه صبا باید نقشه راه کشور در حوزه کلیه صندوق‌های بازنشستگی را ارائه دهد. مثلا بحث مقایسه مدیریت صندوق‌ها در ایران و جهان می‌تواند یکی از ماموریت‌های پژوهش‌های ما در این موسسه باشد. برای مثال یک بازنشسته که در ژاپن عضو حداقل سه صندوق است و به سه صندوق کسورات می‌پردازد، می‌تواند الگوی خوبی برای مدیریت صندوق‌های ما باشد.

همچنین در پایان این نشست، از کتاب تغییرات ساختار سنی و سالخوردگی جمعیت در ایران و پیامد آن برای نظام بازنشستگی رونمایی شد.