حق شناس، نامی که در دانش و فرهنگ کردستان ماندگار شد

ایلنا: درگذر زمان و در هر عصر و در هر نسلی، انسان هایی قدم به عرصه وجود نهاده اند که یک سر و گردن از سایر هم عصران خود بالاتر بوده اند.
عده ای با علم و عده ای با ایمان، عده ای با هنر و عده ای هم با ذوق شاعری پا به این عرصه گذاشته اند و درکردستان از این دست هنرمندان و صاحب نظران افتخار آفرین زیاد دیده می شود.
یکی از این چهره های ماندگار کردستانی، شادروان محی‌الدین حق‌شناس خالق اثر " شاره که م سنه " است که نام خویش را در کنار دانش و فرهنگ کردستان حک کرد و ماندگار شد.
استاد حق شناس در روز ۲۲ دی ماه سال ۱۳۰۳ در محله‌ قطارچیان و محوطه ‌ " بان یه خه چال " چشم به جهان گشود و در پنج سالگی به مکتب رفت و با فراگیری قرآن مجید، گلستان و بوستان سعیدی چشمم به دنیای خواندن و نوشتن روشن کرد.
وی از دوران کودکی به شعر علاقه زیادی داشت و " مه یان ئیقبا " اولین شعر کردی بود که در حدود ۵۰ سال پیش در برنامه ی رادیویی سنندج به نام شعر و سخن شیرین سرود.
یکی از آثار برجسته این شاعر کردستانی کتاب شعری است با عنوان شاره ‌که‌م سنه، که خود در رابطه با نوشتن این اثرش گفته بود من برای نوشتن شاره که‌م سنه به هیچ ماخذی مراجعه نکردم و تنها حافظه ام مرا یاری کرد و باعثشد سنندج را به صورت ماخذ و مرجعی معرفی کنم.
شاره که‌م سنه بیوگرافی و داستان صد ساله‌ فرهنگ، آداب و فولکلور این شهر است که حق شناس بارها بیان داشته بود که حدود شصت سال از فرهنگ و آداب مردم سنندج را خود به یاد داشتم و مابقی را از زبان پدرم و ریش سفیدان آن زمان شنیدم و به حافظه سپردم.
مجموعه اشعار شاره که‌م سنه به صورت کتاب و همچنین به شکل نوارصوتی با صدای خود ماموستا حق شناس منتشر شد.
استاد محی الدین حق شناس ۲۳ مهرماه امسال در سن ۸۹ سالگی به دلیل بیماری و کهولت سن زندگی این دنیا را وداع گفت و به دیار باقی شتافت.
ارسال ۵۳ اثر به همایش منطقه ای فرهنگ و ادبیات عامه کُردی
به گزارش خبرنگار ایلنا از سنندج، روز یکشنبه ۱۱اسفندماه جاری، با نگاهی به آثار «محی‌الدین حق‌شناس» همایش منطقه‌ای فرهنگ و ادبیات عامه کُردی به مدت یک روز با حضور مسئولان، ادیبان، هنرمندان و فرهنگیان استان در مجتمع فرهنگی هنری فجر سنندج برگزار شد.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان سنندج در این مراسم اظهار داشت: این همایش از دوم آذر ماه امسال کلید خورد و پس از اعلام فراخوان همایش شاهد استقبال گسترده ادبا و نویسندگان سراسر کشور از این رویداد مهم فرهنگی و ادبی بودیم.
حمیدرضا گوهری تصریح کرد: از زمان اعلام فراخوان تا پایان مهلت ارسال آثار، ۵۳ مقاله از اکثر شهرهای کشور به ویژه تهران، کرج، کرمانشاه، پاوه، جوانرود، ایلام، مهاباد، بوکان و تمامی شهرهای استان کردستان به دبیرخانه همایش ارسال شد که به دلیل کیفیت بالا و موضوعات متناسب با همایش با رای داوران ۵۰ مقاله در کتاب همایش منتشر می شود.
وی با بیان اینکه از این مجموع مقالات، ۱۲ اثر انتخاب شد، افزود: هیئت داوران این همایش را محمد سعید غفاری، جمال احمدی، سلما ساعدی، عدنان برزنجی، جمال احمدی‌آیین و خالد امانی تشکیل دادند.
گوهری به محورهای برگزاری این همایش اشاره کرد و گفت: نقد و بررسی گویه های سنه یی و ظرفیت و تأثیرگذاری های آن بر ادبیات کُردی، آداب و رسوم رایج در گذشته و دلایل ضعف و افول آن ها در زمان حال از جمله محورهای این همایش بود.
وی، وجود اختلاف گویه سنه یی و با گویش اردلانی، بررسی آثار استاد محی الدین حق شناس و تأثیر صدا و لحن وی در مخاطب، فولکلور سنه و بازتاب آن در منظومه شاره که م سنه، جلوه و بازتاب طبیعت به ویژه آبیدر در سروده های استاد حق شناس، بازتاب معماری کهن شهر سنندج در آثار استاد حق شناس و موضوع های آزاد مرتبط را از دیگر محورهای ای همایش ذکر کرد.
اصل ۱۵ قانون اساسی، اجازه آموزش زبان کُردی را به ما می‌دهد
نماینده مردم شهرستان‌های سنندج، دیواندره و کامیاران نیز در این همایش با بیان اینکه اصل ۱۵ قانون اساسی، اجازه آموزش زبان کُردی را به ما می‌دهد اظهار داشت: اگر امروز در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی از زبان کُردی به عنوان تهدید نام می برند ما باید در قالب برگزاری همایش ها و برنامه های فرهنگی باید خودمان این ضعف را جبران کنیم و نشان دهیم که زبان کُردی نه تنها تهدید نیست بلکه به فرمایش رهبر معظم انقلاب یک سرمایه ملی محسوب می شود.
سالار مرادی، کردستان را به فرمایش مقام معظم رهبری استانی فرهنگی بیان کرد و گفت: فرهنگی بودن این استان باید جلوه عینی داشته باشد و در قالب برنامه های فرهنگی باید این فرهنگی بودن استان به مردم کشور و سایر کشورها شناسانده شود.
وی با اشاره به اینکه امسال در استان کردستان چندین برنامه فرهنگی برگزار شد، افزود: این همایش ها نشان داد که کُردها هنوز فرهنگ خود را فراموش نکرده اند و برای تقویت آن تلاش می کنند.
گوناگونی زبان کُردی در حال از بین رفتن است
همچنین رئیس مجمع نمایندگان استان کردستان درادامه این همایش بیان داشت: متاسفانه لهجه‌های گوناگون زبان کُردی در جریان دور شدن از فرهنگ و هویت محلی در حال از بین رفتن است.
حامد قادرمرزی با تأکید بر اینکه واژه‌‌هایی که با اجداد ما آمده است را نباید کنار بگذاریم تصریح کرد: مسئله غیرقابل تحمل این است که لهجه‌های زبان کُردی را در این جریان از دست بدهیم، چرا که باید ریشه و اصل کلمات حفظ شود.
وی در ادامه افزود: استاد حق شناس با توجه به اینکه خودش در سنندج ساکن بوده توانسته است در کتاب " شاره که م سنه " به زیبایی و هنرمندانه ویژگی‌های فرهنگی این شهر را تبیین کند.
قادرمرزی با بیان اینکه اگر انسان قدرت تجسم مناسبی داشته باشد می‌تواند از طریق کتاب ماموستا حق‌‌شناس شهر سنندج را بهتر بشناسد، گفت: این کتاب به صورت زنده و عینی فرهنگ و آداب و رسوم ما را نشان می‌دهد.
نماینده مردم قروه و دهگلان با اشاره به وجود موانعی خارج از امکانات قانونی تصریح کرد: مجمع نمایندگان آماده حمایت همه جانبه از برنامه‌های این زبان است اما باید خود اهالی فرهنگ در این رابطه پیشقدم شوند.
. وی در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: امیدواریم با اتخاذ تدابیر لازم زمینه بهره‌مندی تمام شهروندان از فرهنگ و آداب کهن فرهنگ کردی فراهم شود.
سال ۹۳، سال خوبی برای فرهنگ و ادب کردستان خواهد بود
رئیس شورای شهر سنندج نیز ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این همایش گفت: خوشبختانه در این ماه، برنامه های فرهنگی تاثیرگذاری در استان کردستان برگزار شد. که بدون شک با ادامه این روند سال آینده، سال خوبی برای فرهنگ و ادب کردستان و اجرای برنامه‌های بهتری حتی در جنبه‌های بین‌المللی خواهیم داشت.
سید انور رشیدی تصریح کرد: با توجه به قرار گرفتن کردستان در منطقه غرب کشور باید تعاملات بیشتری با آن سوی مرزها و منطقه اقلیم داشته باشیم.
وی با اشاره به نامگذاری مسیر میدان کوزه به دوش تا میدان گاز سنندج به نام استاد محی‌الدین حق‌شناس، تصریح کرد: این اقدام گامی در راستای تجلیل از بزرگان فرهنگ و ادب است.
رشیدی از نامگذاری میادین و معابر دیگر به نام ادیبان در قید حیات خبر داد و گفت: حرکت‌های آینده کامل‌تر و بهتر از این دوره برگزار خواهد شد.
رئیس شورای شهر سنندج در پایان سخنانش یادآور شد: امیدواریم با اتخاذ تدابیر لازم زمینه رشد و تعالی هر چه بیشتر فرهنگ و ادب کردستان فراهم شود.
ضرورت تجلی هویت در جامعه امروز
هنرمند و نویسنده مطرح کشور نیز در ادامه این همایش، حفظ و ارتقای هویت در جامعه امروز را ضروری دانست و گفت: در دنیا امروزی که با طوفان از تضادهای بزرگ مواجه هستیم و با سرعت اطلاعات و دانسته‌ها پاک می‌شود افرادی که هویت خود را به درستی درک نکرده‌‌اند با مشکلات بسیاری در جامعه امروز مواجه می‌شوند.
قطب‌الدین صادقی از هویت به عنوان یک نیاز روانی در جامعه نام برد و افزود: هر انسانی که در جامعه هویت نداشته باشد حتی در ارتباط با خود دچار مشکل می‌شود.
وی اضافه کرد: منظومه‌های شعری بسیاری در قالب حماسی و فرهنگی خلق شده اما منظومه حق‌شناس بسیار متفاوت‌تر از آنهاست و ارزش شعرش به نوستالژیک بودن آن است.
کارگردان تئاتر و استاد دانشگاه گفت: محی‌الدین حق‌شناس با تدوین اثر با ارزش " شاره‌که‌م سنه " تاریخ شفاهی کردستان و به‌ویژه سنندج را شناسنامه‌دار کرد.
صادقی خاطرنشان کرد: مرحوم حق شناس باورها، افکار و آگاهی خود را در قالب اشعاری به مردم تقدیم کرد و توانست خاطرات گذشته را در میان مردم جامعه‌اش زنده و احیا کند.
وی از مجموعه شاره‌کم سنه به عنوان یک اثر ارزشمند برای شناخت و ایجاد ارتباط نسل امروز با گذشتگان یادکرد وگفت: این اثر ماندگار استاد حق‌شناس به بهترین و زیباترین شیوه نسل امروز را با گذشته پیوند داد.
۱۲مقاله در سه پنل این همایش ارائه شد
شایان ذکر است در این همایش ۳ پنل برگزار که در هر کدام ۴ مقاله بر‌تر و در مجموع ۱۲ مقاله ارائه شد.
براین اساس در پانل اول این همایش اثر کامبیز ئیبراهیم زاده با عنوان " هه لسه نگاندنی دوو که سایه تی حه ق شناس و قادر لوتفیانی "، اثر جمال ئه حمه دی ئایین با عنوان " مقایسه و بررسی محتوایی منظومه های شاره که م سنه و حیدر بابا و هذیان دل شهریار "، اثر ˈ ره حیم لوقمانی با عنوان " چه ند روانین بو شیعره کانی ماموستا حه قشناس و به رواردیکی کورت له گه ل حه یده ر بابا یه ی شه هریار " و اثر فه رهاد په رمووز با عنوان " شاهنامه کوردی بخشی از ادبیات شفاهی و عامه کوردی " ارائه شد.
همچنین اثر عه لی ره زا نوسره تی با عنوان " تایبه تمه ندی و ره نگدانه وه ی سروشت له کاره کانی ماموستا حه ق شناس "، اثر عه تا حواری نه سه ب با عنوان " دایره تولمه عارفی شاره که م سنه "، اثر موحسن رازی با عنوان حه شناس و شاری سنه و اثر نه جمه دین شه و که تییاریان با عنوان " فه ر هه نگ و ئه ده بیاتی زاره کی کوردی به ئاوریک له سه ر کاره کانی ماموستا مه حیه دین حه شناس " قرائت شد.
اثر مو حه مه د حجازی با عنوان " سنه یی، ئه رده لانی یان جافی؟ زاراوه یان بن زاراوه "، اثر موعته سه م هاشمی با عنوان چیستی ادبیات عامه " و اثر ئه مین ره حیم نژاد و مریه م به له ده با عنوان " خه سارناسی کاریگه ری فولکلور له سه ر ئه ده بیاتی ها وچه رخ له کرملشان و ئیلام " در سومین پانل ارائه شد.
نخستین همایش منطقه‌ای فرهنگ و ادبیات عامه کردی برگزیدگان خود را شناخت
در پایان این همایش و پس از قرائت این آثار، از کامبیز ابراهیم‌زاده، علیرضا نصرتی، جمال احمدیاری، رحیم لقمانی، محسن رازی، محی‌الدین شوکتیاریان، محمد حجازی، عطا حواری‌نسب، عباس جلیلیان و معتصم هاشمی به عنوان صاحبان مقالات برتر تجلیل شد.
همچنین از نماینده موسسات فرهنگی و ادبی شرکت کننده در برگزاری این همایش از جمله موسسه راژه، مولوی کرد و آوینه کردستان واز اسعد اردلان و محمدسعید نجاری از ادبای کردستان، شیدا مردوخی به نمایندگی از انجمن خوشنویسان و اسعد گازرانی عکاس سنندجی و در بخش پایان نامه‌ها نیز از فرهاد پرموز، شراره اکبری و کژال فداکار تجلیل شد.
گفتنی است در حاشیه همایش منطقه‌ای فرهنگ و ادبیات عامه کردی که با نگاهی به آثار «محی‌الدین حق‌شناس» به مدت یک روز در سنندج برگزار شد، ۴۰ تابلوی خوشنویسی مرتبط با موضوع همایش و ۱۵ قطعه عکس سنندج قدیم در قالب نمایشگاهی در معرض دید عموم به نمایش گذاشته شد.
این همایش توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کردستان و با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، دانشگاه پیام نور، شورای اسلامی شهر سنندج، شهرداری سنندج، سازمان نظام مهندسی ساختمان کردستان، ریکخراوی فه رهه نگی هو نه ری راژه، ریکخراوی ئه دبی، فه رهه نگی ئاوینه کوردستان و ریکخراوی فه رهه نگی هونه ری مه و له وی کرد برگزار شد.