پشت پرده راهبرد آنکارا برای به میدان آوردن معارضان/ جنگ زرگری عربستان و ترکیه پس از نشست آستانه

«محمدعلی دستمالی» تحلیلگر مسائل ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در تحلیل نقش ترکیه در نشست آستانه بیان کرد: تصوری که قبل از نشست آستانه در بسیاری از محافل رسانه‌ای و سیاسی شکل گرفت، بر این باور استوار بود که با توجه به کمرنگ شدن نقش آمریکا در پرونده سوریه، فضای گفت‌وگوهای سیاسی و در امتداد آن تحرکات میدانی برای روسیه بیش از پیش باز شده و سپس مدلی از دیپلماسی منطقه‌ای با حضور روسیه، ایران، ترکیه، و سوریه شکل گرفته است. اما موضع‌گیری «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در خصوص دعوت از کارشناسان ایالات متحده که قبل از برگزاری نشست آستانه صورت گرفته بود و همین‌طور نظر ایران نشان داد که تا حدودی مواضع دو کشور به یکدیگر نزدیک نیست. به گونه‌ای که دعوت از آمریکایی‌ها و همچنین حمایت نیروی هوایی روسیه از ترکیه در شهر الباب نشان می‌دهد که تا جایی اختلافات به صورت شکلی وجود دارد.

وی ادامه داد: علاوه بر آن باید بدانیم که عدم حضور غربی‌ها و همچنین بازیگران اروپایی در نشست آستانه تا حدودی موجب شد تا مسیر این نشست به صورت کاملاً آرام و تا حدودی سرد طی شود. در این بین می‌بایست نقش ترکیه در نشست آستانه را از این لحاظ مهم دانست که ترک‌ها در سال‌های گذشته اقدام به حمایت از معارضان مسلح سوری کرده بودند و از این جهت آنکارا توانست در نشست آستانه به عنوان یک ضامن و میانجی نقش پررنگی ایفا کند. تا جایی که ترکیه توانست نیروهای همسو با خود در جبهه معارضان را به میدان بیاورد و نهایتاً این وضعیت در بیانیه پایانی به تصویر کشیده شد.

تصورم این است که ترکیه از مواضع «محمد علوش» که به عنوان رئیس هیات معارضان سوری در نشست آستانه حضور داشت تا حدود زیادی خوشحال است و حتی سود بسیار خوبی از آن این کشور شده است. چراکه ترک‌ها در این نشست، خود را در کنار روس‌ها دیدند و حتی موقعیت خود نسبت به گذشته را تا حدود زیادی ارتقا دادند. لذا باید بگوییم که سرمایه‌گذاری ترکیه روی معارضان، خروجی مناسبی برای آنکارا داشته است. به صورتی که تجمیع نظرات در آستانه این پیام رامخابره می‌کند که محمد علوش و کسانی که تحت نظر وی در نشست آستانه حضور داشتند تروریست نیستند؛ که سخنان وی در پایان این نشست در جمع خبرنگاران حاضر نشان از چنین حالتی دارد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به وضعیت معارضان سوری در ابعاد سیاسی و میدانی اظهار کرد: در فضای کلی باید به این مفهوم دقت شود که طیفی به نام معارضان سوری در پرونده سوریه حضور دارند و البته بخش زیادی از آنها با چالش به کارگیری نیروها و تسلیحات خود روبه رو هستند. یعنی آنها در این فکر به سر می‌برند که آیا بهتر است با تروریست‌ها و به خصوص داعش و جبهه النصره مبارزه کنند یا این که با سوریه به تقابل بپردازند و از سوی ارتش این کشور تحت فشار قرار گیرند؟

وی در تشریح سخنان روز گذشته «عادل بن‌سراج مرداد» سفیر عربستان سعودی در ترکیه که به انتقاد از مواضع اردوغان و آنکارا در مقابل بشار اسد پرداخته بود، گفت: در مورد سخنان سفیر عربستان در ترکیه که بیان کرده بود اردوغان و سیاستمداران ترکیه از مواضع اخیر خود نسبت به کناره‌گیری بشار اسد صرف نظر کرده‌اند، باید بگوییم که مواضع رئیس جمهوری ترکیه نسبت به بشار اسد همچنان همانند قبل است و تغییر خاصی در آن صورت نگرفته است. درست است که برخی از سیاستمداران ترکیه به صورت تلویحی اعلام کردند که می‌توان با بشار اسد به توافق رسید، اما واقعیت صحنه این وضعیت را نمایان می‌کند که تلاش ترکیه در جهت ورود معارضان و مخالفان به صحنه سیاسی سوریه صورت گرفته است. از این رو باید بگوییم اظهارات سفیر عربستان در ترکیه را نخست می‌توان یک «جنگ زرگری» میان ریاض و آنکارا قلمداد کرد و دوم مدلی از اعمال فشار روی اردوغان و ترکیه برای خروج از مواضع فعلی این کشور دانست.

دستمالی در پایان خاطرنشان کرد: ترکیه با توجه به نزدیک شدن به روسیه، لازم نمی‌بیند که بر طبل کناره‌گیری اسد بکوبد اما پیش‌بینی این است که طرفین خواهان حفظ آتش‌بس پایدار در سوریه هستند و نقش ترکیه و روسیه به عنوان میانجی و سپس کنشگری آمریکا و تیم ترامپ مدنظر قرار می‌گیرد. چراکه باید توجه داشته باشیم، تصمیم‌های آمریکا به عنوان یک متغیر مهم در پرونده سوریه می‌بایست مورد بررسی قرار بگیرد تا بتوان تحلیل صحیح از مذاکرات سیاسی و مسائل میدانی ارائه کرد. بنابراین با توجه به فضای مذاکرات آستانه به نظر می‌رسد که با نزدیک شدن ترکیه و روسیه به یکدیگر و همچنین کنشگری احتمالی آمریکایی‌ها در ژنو، تا حدودی نقش ایران کمرنگ شود.