نگاهی به مشکلات مطبوعات در سیستان و بلوچستان

برخی معتقد‌ند عملکرد رسانه‌ها در سیستان و بلوچستان ضعیف است؛ ضعفی که سرچشمه‌های زیادی دارد. فاصله زیاد اینجا تا پایتخت یکی از توجیهات این افراد است و البته به باور خیلی‌ها رد شده است. شاید بتوان ضعف رسانه را با دفن ۱۵ ساله هفتمین تالاب بین المللی یا سر به مهر ماندن نخستین موزه زنده دنیا در «سراوان» خلاصه کرد. در واقع رکن چهارم اینجا خواب است. خوابی عمیق که مردم ضرر آن را دیده‌اند. پل‌های سست ارتباطی در ادارات هم بر مشکلات دامن زده و برای گردش اطلاعات اصطکاک ایجاد کرده است.

به گزارش خبرنگار «ایلنا» از زاهدان، به گفته مسئولان آب و فاضلاب استان، در شهر‌ها مردم دهه‌های زیادی را بدون آب تصفیه سپری کرده‌اند و در روستا‌ها هم سال‌های زیادی را بی‌برق. هیچ کس نمی‌داند آب شرب روستاهایی در سیستان و بلوچستان بین انسان و دام مشترک است و روستاهایی نیز در تاریکی خیلی قرن‌ها پیش به سر می‌برند. شاید رسالت‌ها از یاد رفته است. برخی از قلم به دستان این عرصه در یکی از روزهای زمستانی در بزرگ‌ترین رویداد محلی صنف خود دور هم جمع شده‌اند. باز هم اصطکاک مشاهده می‌شود. اصطکاکی که نیمی از برگزیدگان سومین جشنواره مطبوعات و خبرگزاری‌های محلی و بیش از دو سوم اهالی آن در اختتامیه حاضر نیستند. برخی دعوت نشده‌اند و برخی به علت ضعف در اعلان فراخوان تحریم کرده‌اند. مدیرکل استان‌های معاونت مطبوعات وزارت ارشاد مهمان ویژه این مراسم است. مراسمی که چندی پیش سومین دوره آن در استان پایان یافت.

فعال هشت ساله عرصه مطبوعات این استان که مجری سیاست‌های فرهنگی این منطقه نیز هست با اذعان به ضعف‌های رسانه می‌گوید که قبل از حضور در ارشاد آرزوهایی برای مطبوعات داشتم که فکر می‌کنم هیچ کدام یا بیشتر آن‌ها محقق نشده است. وی که سال‌ها سردبیر ماهنامه «اسوه» بوده از ضعف‌های موجود رسانه در سیستان و بلوچستان ابراز تاسف می‌کند.

حجت الاسلام و المسلمین عباس دانشی همچنین در این مراسم گفت که عرصه مطبوعات سیستان و بلوچستان تلاش‌های بسیار فراوان‌تر از آنچه که اکنون اتفاق می‌افتد را می‌طلبد. به گفته وی سابقه مطبوعات در این استان خوب است و برای رونق آن در شرایط فعلی به حمایت بیشتر نیاز دارد.

او در ادامه نیز گفت: فاصله زیاد استان با پایتخت و همچنین شهر‌های آنکه دو چارچوب جمعیتی را بیش از هزار کیلومتر مسافت به هم مرتبط می‌کند از جمله مشکلات است.

رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی سیستان و بلوچستان افراطی‌گری و مواد مخدر در همسایگی استان را نکات خاص دو کشور افغانستان و پاکستان دانست و افزود: این مسائل و فعالیت گروههای تروریستی در این کشور‌ها شکل گرفته که در کنار تمامی فرصت‌هایی موجود برای کشور، به نوعی یک تهدید هم به شمار می‌رود. با این دلایل نیز باید به مطبوعات سیستان و بلوچستان توجه بیشتر شود.

دانشی: درآمد مطبوعات در سیستان و بلوچستان فقط درآمد فکری است

در دسترس نبودن به رویدادهای فرهنگی و زمینه‌های جذب آگهی از شرکت‌های تولیدی اذعان دیگر دانشی است.

او گفت: مطبوعات محلی در سایر استان‌های کشور می‌توانند از زمینه‌های محلی برای سبد درآمد خود بهره ببرند و از تبلیغات و انتشار آگهی نیاز‌ها را جبران کنند. فقدان این موضوع در استان مطبوعات را با مشکل مواجه کرده و در آمد‌های آن‌ها را محدود به درآمدهای فکری کرده است. با این دلایل است که نمی‌توان هفته نامه‌های سیستان و بلوچستان را با موارد مشابه در اصفهان مقایسه کرد. اینجا مردم به رویدادهای فرهنگی دسترسی نداشته و ایاب و ذهاب مردم از چابهار تا زاهدان مانند هزینه یک سفر از تهران تا بیروت است.

وی در بخش دیگری از سخنانش تعداد روزنامه‌های استان را تنها یک مورد خواند و افزود که در مجموع در سیستان و بلوچستان، ۱۳ هفته نامه، یک دو هفته نامه و دو روزنامه، ۱۷ ماهنامه، ۲۶ فصلنامه و ۱۸ دو فصل نامه چاپ می‌شود. او در ادامه تعداد نشریات علمی پژوهشی استان را ۴۰ مورد اعلام و تصریح کرد که ۱۱ خبرگزاری، ۲۸ دکه مطبوعات و ۲۰ سرپرستی روزنامه‌های سراسری در استان فعالیت می‌کنند. به گفته مدیرکل ارشاد از سال ۹۰ تا کنون ۴۸ تقاضای انتشار نشریه در استان در خواست شده که روند بررسی آن‌ها در وزارت فرهنگ دچار مشکل و طولانی شده است.

بابک رحیمیان رئیس خانه مطبوعات سیستان و بلوچستان نیز در این مراسم لب به انتقاد گشود.

وی که نقش رسانه در مهندسی افکار عمومی را غیر قابل انکار دانست، با انتقاد از اینکه برای تقویت مهندسان افکار و اندیشه چکار شده است، گفت: پس از جنگ تحمیلی جبهه دیگری در برابر مردم ایران شکل گرفت که اگر به فرمایش مقام معظم رهبری که از خبرنگاران با عنوان سربازان جنگ نرم یاد کردند توجه می‌شد مشکلات فعلی را نداشته و آینده نیز به مشکل نمی‌خورد.

وی در ادامه افزود: مطالبات مردم در سیستان و بلوچستان به دلایل عقب افتادگی تاریخی از رژیم گذشته هنوز هم جبران نشده است. در بسیاری از شاخص‌ها نظیر بیکاری، مرگ و میر مادران و نوزادان استان رتبه‌های بالایی دارد. برخی از این مشکلات به کارکرد رسانه و ناتوانی آن‌ها در گام برداشتن در مسیر توسعه بر می‌گردد. اینکه تنها روزنامه استان در سال ۱۳۷۷ چاپ شود و تا کنون نیز‌‌ همان تنها روزنامه بدون رقیب باشد مفید نیست. باید برای هر یک از شهرستان‌های استان یک روزنامه منتشر شود زیرا یک روزنامه نمی‌تواند تمام نقاط جمعیتی استان را پوشش داده و به راحتی به دست مردم برسد.

رئیس خبرگزاری مهر در سیستان و بلوچستان مهم‌ترین مطالبه فعلی رسانه در این استان را آموزش و کیفی سازی نیرو‌ها برشمرد و افزود: خیلی از اهالی رسانه دوست دارند تا تحصیلات عالیه در علوم ارتباطات داشته باشند ولی متاسفانه تاکنون به این درخواست‌ها پاسخ مثبتی داده نشده است. حالا که در این رابطه پاسخی یافت نشده، بورسیه‌ای مشخص برای استان در نظر گرفته شود تا خلاء‌های موجود جبران شود. اگر ۱۰ فارغ التحصیل علوم ارتباطات در استان باشند توان آن وجود خواهد داشت که این رشته در دانشگاه‌های استان تدریس شود.

رحیمیان ظرفیت رسانه‌ای کویر، مرز و اقلیم‌های متفاوت سیستان و بلوچستان را غیر قابل صرف نظر خواند و ادامه داد: تمرکز رسانه‌های کشور در پایتخت و فاصله زاهدان با تهران مانعی برای رشد رسانه و اصحاب آن در استان شده است. توان استان به اندازه‌ای است که ما گسترده و دایره خروج از استان را برای فعالیت‌ها ترسیم کرده‌ایم. خیلی از تحولات منطقه‌ای در افغانستان، پاکستان و حتی سوریه در حال شکل گیری است که می‌توان از طریق حضور خبرنگاران محلی نیز برای رصد استفاده کرد. ایجاد مراودات منطقه‌ای به سود خبرنگاران خواهد بود زیرا مراودات فرهنگی عمیقی نظیر ازدواج و تشابهات فرهنگی حاکم در مناطق هم مرز درک بومی و منطقه‌ای می‌خواهد.

رحیمیان: بسیاری از دفا‌تر نشریات سراسری در استان تعطیل می‌شوند

وی در بخش دیگری از سخنانش خواستار معافیت‌های مالیاتی برای مطبوعات سیستان و بلوچستان شد و گفت: با توجه به اینکه نشریات از پرداخت مالیات معاف هستند ولی در سال گذشته برای چند مورد از نشریات استان موضوع پرداخت مالیات مطرح شد و آن‌ها نسبت به پرداخت آن موظف شدند. او افزایش سه برابری ارزش ارسال مرسولات پستی را نیز از دیگر مشکلات مطبوعات در سیستان و بلوچستان خواند و تصریح کرد: بسیاری از دفا‌تر سرپرستی نشریات ملی در استان در واکنش به این افزایش قیمت قصد تعطیلی دفا‌تر را دارند.

رحیمیان در ادامه به مشکل بیمه و مسکن خبرنگاران استان نیز اشاره کرد و افزود: مشکلات مطبوعات در استان فراوان هستند، به طوریکه حتی خانه مطبوعات این استان منحصر به یک اتاق ۱۴ متری بوده و ظرفیت پذیرش حتی یک رسانه را هم ندارد.

با وجود همه نارسایی‌های عرصه مطبوعات در سیستان و بلوچستان، مدیرکل استان‌های معاونت مطبوعات وزارت ارشاد جامعه‌ای که مطبوعات در آن اهمیت ویژه دارند را جامعه رشد یافته خواند و اظهار کرد: رسالت مطبوعات نیز در این راستا سنگین بوده و باید در جهتی حرکت کند تا با رویکردی صادقانه بر آگاهی مردم بیافزاید و مردم را در جریان همه واقعیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی قرار دهد. مطبوعات باید روابط خوب و صادقانه‌ای بین دولت و مردم داشته باشند و مشکلات مردم را با صداقت به دولت مردان منعکس و خدمات دولت مردان را به مردم ارائه کند. احمدی خصوصیات مطبوعات اینجامعه را در سه رکن خلاصه کرد. ارکانی که مطبوعات نقاد را مطبوعاتی مطلوب می‌داند و نقد را عیار سنجش می‌شمارد. وی همچنین نقد را ارائه تمام قوت‌ها و نقص‌ها ارزیابی کرد و گفت: نقد به معنای تخریب نیست، در نقد نگاه منصفانه نهفته است در حالی که در انتقام نگاه تخریب. نقد راهکار منطقی برای مشکلات مشخص می‌کند. پس اولین رسالت مطبوعات اینکه نگاه نقادانه منطقه به مسائل داشته و منصفانه تحلیل و راه حل ارائه کند.

احمدی: عرصه هنر، عرصه بی‌مهری است

احمدی رکن دوم مطبوعات در جامعه را اطلاع رسانی صادقانه و شفاف ارزیابی و عنوان کرد: مطبوعات عامل ارتقای آگاهی مردم هستند و باید در حوزه اطلاع رسانی به طور معقول و منطقی فعالیت و اطلاعات شفاف و درستی ارائه کنند. وی رکن آخر مطبوعات سالم را عنصری برای طرح تضارب آرا دانست و ادامه داد: تک صدایی در مطبوعات بخشی از حقوق جامعه را ضایع می‌کند زیرا جامعه با افکار مختلف زندگی می‌کنند. تنوع جزو ذات بشر بوده و نمی‌توان در ذات فرهنگ به تنوع اشاره نکرد. همچنین اگر مطبوعات مبتنی بر تنوع شکل بگیرند سیاست دولت تدبیر تامین می‌شود و همه اندیشه‌ها احساس می‌کنند آینده درخشانی دارند. وی در بخش دیگری از سخنانش عرصه هنر را عرصه بی‌مهری خواند و گفت: چالش‌ها طبیعت کار فرهنگی و مطبوعاتی است که باید چالش‌ها را تحمل و به رسالت عمل کرد. توجه به مشکلات فرهنگ و هنر واقعاً ضروری است و البته دولت به آن توجه ویژه دارد، دولت دکتر روحانی، دولت امید بوده و رفتار آن مبتنی بر تدبیر و فطرت بشری است. برای تبیین شعار انتخاباتی رئیس جمهور نیاز به همایش‌های زیاد است. در واقع تدبیر چالش‌ها را مدیریت و بحران‌ها را رفع می‌کند.

نماینده معاونت مطبوعات وزارت ارشاد همچنین در مورد مشکلات مطبوعات در سیستان و بلوچستان گفت که تمامی مشکلات را جمع بندی و خدمت وزیر ارائه می‌کند. او ادامه داد: وزیر محترم حامی جریان‌های مطبوعاتی و هنری بوده و خود نیز شأنیت فرهنگی دارند و به راحتی اهالی هنر را درک می‌کند.